Văn Hóa Gì ở Cửa Ngõ Chùa Hương

Sau khi rời suối Yến, hàng chục vạn khách đặt bước chân đầu tiên lên bờ là choán ngợp trước mắt mỗi người một dãy dài hàng ăn treo ngược xác động vật mặt tiền của quán. Một hình ảnh phản cảm xưa nay hiếm ở khu Hương sơn này quá sức tưởng tượng của con người. Đây là chứng minh cho sự tăng tốc văn hóa tâm linh hay là sự phát triển bản sắc văn hóa ẩm thực của địa phương ?

Phật tích

Không người Phật tử Việt Nam nào không biết đến sự tích về cuộc đời nàng Diệu Thiện – người con gái thứ ba của vua Diệu Trang Vương nước Hương Lâm, nàng đã chống lại ý chỉ của vua cha không lấy chồng mà phát nguyện xuất gia. Trải qua biết bao tai họa, cuối cùng công chúa vẫn không tránh khỏi án xử chém của cha. Nhờ nhất tâm theo Phật nên công chúa đã được Ngọc Hoàng sai thần núi Hương sơn biến thành hổ cứu công chúa. Để thử thách đức hạnh của công chúa, Đức Thích Ca đã biến thành một trang nam tử đến cầu hôn, nhưng công chúa đã từ chối và nhập động Hương sơn không tiếp xúc với ai, ẩn tu suốt 9 năm đạt thành chánh giác trở thành đức Quán Thế Âm Bồ Tát hành đạo ở vùng núi Phổ Đà biển Nam Hải.

Có sử liệu nói rằng Hương sơn đã xuất hiện cách đây 2700 năm. Cho đến thời các vua Hùng mở mang bờ cõi thì nơi đây vẫn là thảm thực vật với khu rừng sinh thái đa dạng các loại thực vật. Đồi núi san sát bên suối trong, trời xanh, gió ngàn, mây trắng soi mặt nước. Nhiều hang động hình dáng đa dạng với nhũ đá đẹp như non tiên.

Sau này người ta còn phát hiện ra lối lên trời, lối xuống âm phủ, chùa Giải oan, động Tuyết Kình, động Tuyết Sơn, động Hinh Bồng, động Phật tích, núi Long Vân, núi Mâm Xôi, núi Trống, núi Chiêng, lập lên các đền, đình, chùa v v… Hương tích nhìn vào đâu cũng có thể thành thơ, thành nhạc, nhiều tác phẩm hội họa, nhiếp ảnh đã được mô tả cũng chưa thể nói hết những nét đẹp vốn có của khu Hương sơn. Không phải ngẫu nhiên chúa Trịnh Sâm – thế kỷ XVIII – đã tôn vinh nơi này là “Nam Thiên đệ nhất động”.

Với người Việt Nam ít ai không một lần đến Hương tích để lễ chùa Hương, hòa mình vào không khí thiên nhiên thắng cảnh kỳ vĩ, một chốn linh thiêng, một niềm tự hào vô giá của đất nước Việt Nam.

Thế nhưng, từ trên nửa thế kỷ qua, thắng cảnh Hương sơn đã trở thành cái vốn có sẵn để người địa phương coi như “cái túi kiếm cơm” với những dịch vụ đa dạng như: Cho thuê nghỉ trọ, bán hàng quán, bán các nông sản, động vật hoang dã trong mỗi mùa Lễ hội chùa Hương. Chưa bao giờ có một lời khen nào về văn hóa ứng xử, văn hóa tâm linh, vệ sinh cảnh quan, khoa học tổ chức. Mỗi lần khách hành hương Phật tích và du khách trong nước và ngoài nước trở lại Hương sơn lại thấy các loại hình ăn theo khu di tích – danh lam thắng cảnh đã từng được coi là đẹp nhất trời Nam này ngày càng nở rộ theo chiều hướng mất dần bản sắc văn hóa một cách nghiêm trọng.

Những điều trông thấy

Sau khi rời suối Yến, hàng chục vạn khách đặt bước chân đầu tiên lên bờ là choán ngợp trước mắt mỗi người một dãy dài hàng ăn treo ngược xác động vật mặt tiền của quán. Một hình ảnh phản cảm xưa nay hiếm ở khu Hương sơn này quá sức tưởng tượng của con người. Đây là chứng minh cho sự tăng tốc văn hóa tâm linh hay là sự phát triển bản sắc văn hóa ẩm thực của địa phương ?

Ở Châu Âu, bất cứ ai bắn giết dù là con chim sẻ hay con quạ, một loài không phải là con thú quý hiếm, nhưng nếu ai giết chúng thì bị coi là điều sỉ nhục. Người ta bán các loại thịt vật nuôi chỉ có trong siêu thị, không bán thịt bừa bãi ngoài đường phố và chợ ngoài trời. Đặc biệt là không bao giờ bán thịt động vật hoang dã. Cũng ít ai mua chim kiểng về nuôi trong nhà, vì chim muông không ai giết chóc nên sông xung quanh con người sinh sống. Trên cành cây, mái nhà hoặc trong sân vườn luôn có chim đậu, vào buổi sáng đủ các giọng chim thi nhau hót.

Hằng ngày có rất nhiều khách quốc tế đến với Hương Sơn

Ngược lại, ngay cửa ngõ Phật tích là hình ảnh những con thú hoang dã đã bị bức tử rồi móc mõm hoặc treo cổ ở mặt tiền của các hàng quán ăn. Hình ảnh này là một chứng minh thực tế cái tham – sân – si không cần che dấu. Sự vô cảm của người bán và người mua ở đây thật đáng sợ không cần biết đến cái lý nhân quả. “Oan có gia, trái có chủ”, ăn có quả báo của ăn, giết có quả báo của giết, thủ ác và tòng phạm có khác gì nhau ?! Nhưng nhỡn tiền thì họ đã cam tâm hạ thấp phẩm chất đời sống tâm linh ngay trên đất Phật linh thiêng đã được xếp hạng.

Lối kinh doanh kiểu “thằng Bờm” chỉ biết nắm xôi trước mắt mà không cần biết nhân quả ngày mai cho chính bản thân họ và cho môi trường sống của địa phương.

Hàng quán được bày bán chen chúc không còn lối đi

Mấy ngày gần đây, người ta thanh minh rằng những động vật bày bán ở lối lên Phật tích là vật nuôi. Nhưng không chứng minh là ai nuôi ? Và nuôi ở đâu ?! Chưa hết, người ta lại có sáng kiến bày thịt bán trong tủ kính, hình thức này chỉ là “bình mới rượu cũ” mà thôi. Vẫn là những động vật ấy không phải treo chình ình bên ngoài như trước mà lịch lãm hơn treo trong tủ kính thì vẫn nặng mùi tử khí và hình ảnh chết chóc của động vật nơi này. Đầu năm, những người con của Phật và du khách đến chiêm bái để tích đức mà mới đặt chân lên cửa ngõ chùa Hương đã gặp ngay cảnh bị coi là ác đức ấy khiến không ai chịu đựng nổi.

Bao giờ trả lại đúng nghĩa đất Phật ?

Tiếp nối dãy bán thịt động vật là dãy bánh kẹo, thuốc chữa bệnh, tiếng loa quảng cáo không hạn chế volume. Chen chân theo một rừng người đi gần đến cửa động Hương tích là một dãy dài bán các đồ pháp khí, cành vàng, cành bạc, linh phù, chuỗi hạt v v… 100% hàng tiêu thụ của Trung Quốc, các dãy hàng này đã phần nào ảnh hưởng lối thông thoáng làm tắc nghẽn bước chân hành hương phải nhích chân từng tí một. Vài quán bán nước mía lởm khởm dưới chân máy ép những bã mía cùng ruồi nhặng. Vì tắc nghẽn nên vài người nóng ruột đã xô đẩy chen lấn lách lên.

Hầu hết là hàng Trung Quốc

Vì sao? Những gì người ta thấy ngịch mắt ngay từ cửa ngõ lên động Hương tích đã reo hình ảnh ấy vào trong tâm của du khách theo suốt hành trình. Ví như ai đó vào một ngôi chùa, từ cổng tam quan vào đến chánh điện đều toát lên sự tôn nghiêm, sự thanh tịnh thì người ta không thể ồn ào thô bỉ. Ngược lại, ở một cái chợ chồm hổm thì người ta có thể nói to, vứt rác ra giữa lối đi, khạc nhổ thậm chí cãi lộn nhau. Chính vì tính chất xô bồ của cái chợ như thế cần gì phải giữ lễ cho ai? Thì những gì đã thấy ở chùa Hương cũng vậy, người địa phương đã có công “cải tạo” Thắng cảnh – Di tích lịch sử đã được xếp hạng này thành… chợ chùa Hương thì làm sao thân tâm mọi người được an lạc ?

Thắng cảnh chùa Hương lẽ ra phải được UNESCO xếp hạng di sản của nhân loại từ trước Hạ Long, nếu… Thế nhưng vì những người ở địa phương đã đi ngược với tinh thần văn hóa UNESCO, đi ngược với bản sắc của văn hóa Phật giáo ngay trên đất Phật. Vì tham – sân – si quá nặng nên đã kéo ghì nét đẹp vô giá của chốn linh thiêng này vào cái vòng luẩn quẩn của vật chất. Những điều trông thấy này khó ai có thể hồi tưởng được chốn thanh tịnh và an lạc xưa kia. Vì vậy, nếu không trả lại sự thanh tịnh an lạc trên đất Phật thì việc đề nghị UNESCO xếp hạng Hương tích là di sản của thế giới chỉ mãi nằm trên giấy mà thôi. 

Nai trện dây, Nhím trong lồng

Thiết nghĩ, những quầy ăn uống, phẩm cúng, pháp khí, sản phẩm nông sản địa phương nên chuyển hẳn ra phía ngoài bến Đục, trả lại màu xanh của chốn non nước hữu tình như trước. Trả lại sự chốn thanh tịnh của đất Phật. Khi khách rời khỏi suối Yến lên Phật tích chỉ nên có các tình nguyện viên là Phật tử ở địa phương hoặc của Câu lạc bộ thanh niên Phật tử Hà Nội tổ chức những điểm bán nước đóng chai cho khách hành hương. Sau khi trừ chi phí, tất cả số tiền lãi sẽ góp vào việc chỉnh trang khu Hương sơn này. Chỉ có tâm từ bi reo vào tâm du khách thì lòng từ được nhân lên, có thế thì đất Phật mới có thể dần trở lại thanh tịnh như vốn có.

Nét bày bán hàng độc đáo chỉ có ở chùa Hương

Cần thiết có một trang web chung để cộng đồng người Việt trong nước và kiều bào bày tỏ những ý tưởng hoàn nguyên thắng cảnh hương Sơn như thế nào. Và nên có một cuộc triển lãm tranh, ảnh và các hiện vật về chùa Hương xưa và nay để làm thăng hoa một di sản “Đệ nhất nước nam” sớm trở thành di sản của thế giới.

Nhức nhối mắt khách đi hàng hương

Những loài động vật bị bức tử thật phong phú

Trên trời, dưới thuyền

Treo cổ lóc thịt Hươu sao và Nhím đang bị xẻ thịt