Truyện Thơ
Tâm Minh Ngô Tằng Giao
Diệu Phương xuất bản - 2002
Cuốn truyện thơ với 1.634 câu lục bát chỉ diễn tả được ngắn gọn về cuộc đời Đức Phật, cuộc đời của một người đã được tôn xưng là bậc "đại hùng đại lực, đại từ đại bi, đại hỷ đại xả":
-"Đại hùng đại lực" vì thắng người đã là một chuyện khó, nhưng Ngài thắng được chính mình, thắng được những dục vọng thấp hèn của chính bản thân mình, đây là điều khó hơn rất nhiều.
-"Đại từ đại bi" vì Ngài có lòng từ vô lượng mà đi tìm con đường giải thoát cho tất cả chúng sinh, chứ không vì quyền lợi hạn hẹp của riêng mình hay gia đình giòng họ hoặc quốc gia mình.
-"Đại hỷ đại xả" vì Ngài quyết tâm từ bỏ cuộc sống đầy sung sướng trong cung vàng điện ngọc, từ bỏ địa vị đầy quyền uy để mà dấn thân vào con đường cực kỳ gian khổ tìm ra chân lý giải thoát chúng sinh khỏi vòng sinh tử luân hồi.
Đức Phật Thích Ca xuất hiện như một vừng dương rực rỡ buổi ban mai, xua tan đi màn đêm u ám từ lâu bao phủ cõi trần gian, vạch ra một hướng đi mới cho nhân loại.
Tác giả cuốn truyện thơ đã dựa vào một số tài liệu và nhất là phỏng theo các chi tiết trong cuốn sách bằng Anh ngữ có tựa đề là "The Story Of Buddha" của Jonathan Landaw mà viết lại cuộc đời Đức Phật bằng một ngôn từ bình dị dưới hình thức thơ lục bát, một thể loại thơ thuần túy dân tộc, để người đọc, người nghe dễ hiểu và dễ nhớ.
Nguyện cầu Phật lực gia hộ cho các độc giả sau khi đọc xong cuốn truyện thơ này sẽ hiểu được lời Phật dạy, sẽ nhớ được điều Phật khuyên, bừng giác ngộ được sự vô thường của cuộc đời mà hướng tâm về con đường giải thoát an lạc, noi theo gương cuộc đời của Đức Phật Thích Ca.
Diệu
Phương
Virginia
- USA
(tháng
8 năm 2002)
Lời Nói Đầu
Vui Thay Mộng Đẹp
Rằm Tháng Tư Phật Ra Đời
Nhà Tiên Tri Viếng Thăm
Ma Da Hoàng Hậu Qua Đời
Thái Tử Nhân Từ
Lễ Xuống Ruộng
Người Đẹp Da Du Đà La
Thi Tài Cầu Hôn
Cung Vàng Điện Ngọc
Một Bài Ca Hay Và Mới Lạ
Gặp Người Già
Gặp Người Bệnh
Gặp Người Chết
Thú Vui Tan Dần
Ý Tưởng Thoát Trần
Nỗi Lo Của Nhà Vua
Vượt Thành Tìm Chân Lý
Cuộc Tìm Đạo Bắt Đầu
Sáu Năm Chiến Đấu
Cúng Dường
Cuộc Chiến Đấu Vĩ Đại
Thức Tỉnh
Chọn Người Dạy Đạo
Lời Dạy Đầu Tiên
Tứ Diệu Đế
Bát Chánh Đạo
Đạo Vàng Sáng Tỏ
Những Lời Tán Dương
Thuyết Pháp Tại Trúc Lâm
Đề Bà Đạt Đa
Trở Về Quê Hương
Trưởng Giả Cấp Cô Độc
Vua Tịnh Phạn Qua Đời
Tỳ Kheo Ni
Bốn Mươi Lăm Năm Thuyết Pháp
Những Ngày Cuối Cùng
Đệ Tử Cuối Cùng
Những Lời Dạy Cuối Cùng
Phật Nhập Niết Bàn
Phân Chia Xá Lợi Để Thờ
Giáo Pháp Vẫn Còn Tồn Tại
______________________________________________
Vui Thay Mộng Đẹp
Nơi vùng
Hy Mã Lạp Sơn
Tuyết
giăng núi biếc, mây vờn đỉnh cao
Ven sườn
phong cảnh đẹp sao
Bềnh
bồng sương gió, dạt dào nắng mưa
Ngay miền
bắc Ấn Độ xưa
Có vương
quốc nhỏ nên thơ vô cùng,
Một ngày
xảy chuyện đáng mừng
Khiến
cho thế giới tưng bừng đổi thay,
Ma Da hoàng
hậu ngủ say
Nằm mơ
chợt thấy sắc mây rạng ngời
Một luồng
ánh sáng từ trời
Lung linh
chiếu xuống tận nơi giường bà
Trong hào
quang bỗng hiện ra
Voi to,
màu trắng, sáu ngà đẹp thay,
Voi và
ánh sáng cùng bay
Tới gần
hoàng hậu nhập ngay vào bà.
Sáng hôm
sau tỉnh giấc ra
Trong lòng
hoàng hậu chan hòa niềm vui
Tâu Vua
rõ chuyện lạ đời
Nhà Vua
Tịnh Phạn cho mời các quan
Quần
thần thông thái giỏi giang
Đoán
điềm giải mộng rõ ràng giúp Vua.
Quần
thần hoan hỉ cùng thưa:
"Đây
là điềm tốt. Giấc mơ tuyệt vời
Báo tin
mừng sắp tới nơi
Rồi đây
hoàng hậu thụ thai an lành
Sau này
hoàng hậu sẽ sanh
Tương
lai thái tử rạng danh thiên tài
Siêu nhân
vĩ đại giúp đời
Sẽ mang
hạnh phúc cho người gần xa
Cho Vua
dòng dõi Thích Ca
Và cho
nhân loại nhà nhà thơm hương.
Vua nhìn
hoàng hậu yêu thương
Cùng nhau
âu yếm mừng thầm biết bao
Từ lâu
Vua vẫn ước ao
Sinh con
nối dõi thế vào ngôi Vua
Hai mươi
năm mãi đợi chờ
Sắp thành
hiện thực giấc mơ lâu dài.
Rằm Tháng Tư Phật Ra Đời
Quả nhiên
lời đoán chẳng sai
Thế rồi
hoàng hậu mang thai một ngày
Thật
vui thay! Thật mừng thay!
Hương
lành theo gió dâng đầy thoảng xa,
Theo phong
tục Ấn Độ xưa
Đàn bà
sinh nở thường đưa trở về
Khai hoa
nở nhụy chốn quê
Nhà cha
mẹ ruột thêm bề bình yên,
Biết
ngày sinh tới gần bên
Cho nên
hoàng hậu vội lên đường về
Đi cùng
một số bạn bè
Thêm người
hầu hạ cận kề trước sau,
Hoàng
cung đưa tiễn hồi lâu
Đoàn
về quê ngoại cùng nhau lên đường.
Khi gần
về đến quê hương
Cả đoàn
được lệnh bên vườn ghé qua
Lâm Tỳ
Ni tỏa hương ra
Đón người
nở nhuỵ khai hoa chốn này
Trong vườn
phong cảnh đẹp thay
Cây vươn
nhánh xuống dang tay đỡ người
Bà vin
cành biếc mỉm cười
Hoa vô
ưu nở cánh tươi đón chào
Bà sinh
thái tử lành sao
Dễ thương,
kháu khỉnh, hồng hào, tinh anh.
Địa
cầu như rạng bình minh
Tràn niềm
hạnh phúc, đầy tình vui tươi
Điềm
lành xuất hiện khắp nơi
Cầu vồng
phô sắc, đất trời tỏa hương
Rằm tháng
Tư đẹp lạ thường
Một ngày
trọng đại mở đường tương lai.
Trong Vương
quốc khắp nơi nơi
Hân hoan
đón nhận tin vui vô cùng
Cả đoàn
trở lại hoàng cung
Muôn chim
đua hót bên đường tiễn chân
Nhà Vua
cùng các quần thần
Chào mừng
đón tiếp phái đoàn hồi cung
Khắp
nơi lễ hội vui chung
Chập
chùng cờ phướn, tưng bừng múa ca.
Bấy giờ
khắp nước gần xa
Ngát hương
an lạc, thắm hoa thanh bình
Cho nên
thái tử sơ sinh
Được
Vua, hoàng hậu, triều đình đặt tên
"Tất
Đạt Đa" nghĩa bình yên
"Người
mang toại nguyện", "người đem tốt lành".
Nhà Tiên Tri Viếng Thăm
Dựa vào
dấu hiệu lúc sanh
Tiên tri
các vị tài danh đoán rằng
Tương
lai thái tử huy hoàng
Sau này
nổi tiếng, vẻ vang vô cùng.
Có nhà
ẩn sĩ trong rừng
Giỏi
giang, thánh thiện tiếng lừng gần xa
Ông già
tên A Tư Đà
Nghe tin
quý tử, tìm ra thăm liền
Vào hoàng
cung đứng lặng yên
Cạnh
bên thái tử, ngắm nhìn thật lâu
Rồi trở
ra mặt buồn rầu
Ngước
nhìn tinh tú trên bầu trời cao
Ông già
bật khóc nghẹn ngào
Khiến
Vua, hoàng hậu xiết bao ngỡ ngàng
Vội vàng
hỏi, giọng hoang mang:
"Có điềm
xuất hiện xấu chăng thưa người?"
Nhà tiên
tri vội trả lời:
"Muôn
tâu Bệ Hạ xin ngài an tâm,
Băm hai
tướng tốt vô ngần
Tám mươi
vẻ đẹp tuyệt trần phô ra,
Tương
lai thái tử nhà ta
Huy hoàng,
đẹp đẽ, đúng là vĩ nhân!
Nếu mà
nối nghiệp phụ thân
Chắc
rằng thái tử thế chân của ngài
Làm Vua
vĩ đại tuyệt vời
Trị vì
đất nước khắp nơi an bình!
Nếu mà
rời bỏ cung đình
Chắc
rằng thái tử trở thành đạo sư
Tương
lai rực rỡ vô bờ
Chúng
sinh náo nức đón chờ ân nhân
Vị thầy
cao quý bội phần
Đưa đường
vào đạo, khai tâm cho người,
Nhận
ra cảnh khổ cuộc đời
Chắc
rằng thái tử sẽ rời hoàng cung
Ra đi
tìm kiếm con đường
Không
còn đau khổ, hết vương muộn sầu
Rồi đem
giáo lý thâm sâu
Dạy cho
bất cứ người nào muốn theo!"
Ông già
nói tiếp buồn thiu:
"Đời
tôi đã mất quá nhiều thời gian
Chưa tìm
ra ánh đạo vàng
Giúp đời
chấm dứt vô vàn khổ đau,
Tiếc
rằng chẳng sống thêm lâu
Để còn
học được đạo mầu! Buồn thay!
Về sau
chính thái tử đây
Là người
chỉ lối, là thầy khai tâm,
Mừng
hoàng cung có vĩ nhân
Xiết
bao siêu việt, bội phần vinh quang!"
Nhìn hài
nhi, vẻ luyến thương
Ông già
rời khỏi hoàng cung ra về.
Vua lòng
sung sướng đê mê
Nghĩ thầm:
"Thái tử trị vì giang sơn
Sau này
rạng mặt quốc vương
Uy quyền
một cõi, danh lừng vang xa
Rồi khi
tới tuổi về già
Mới lo
đến chuyện xuất gia tu hành"
Ma Da Hoàng Hậu Qua Đời
Ít ngày
sau tại cung đình
Ma Da hoàng
hậu bệnh tình nguy nan
Trước
khi lìa cõi dương gian
Nhờ cô
em gái đảm đang thay mình
Trông
nom thái tử tận tình
Hài nhi
lúc đó mới sinh bẩy ngày,
Em hoàng
hậu hứa nhận ngay
Đóng
vai từ mẫu đẹp thay mọi bề
Ma Ha Ba
Xà Ba Đề
Tên bà
kế mẫu tràn trề lòng nhân.
Tháng
năm lần lượt xoay vần
Bây giờ
thái tử đã dần lớn lên
Trở thành
cậu bé lành hiền
Thông
minh, khả ái, trang nghiêm, nhân từ
Nhà Vua
mời các danh sư
Dạy cho
thái tử khi vừa lớn khôn
Học hành
thông thạo các môn
Cả văn
lẫn võ, vượt luôn cả thầy,
Văn chương
bẩy tuổi học ngay
Đến
mười hai tuổi đã hay mọi ngành,
Năm mười
ba tuổi tập tành
Các môn
võ thuật, tiến nhanh vô cùng
Đúng
theo truyền thống hoàng cung
Vốn dòng
võ tướng hào hùng trước đây.
Thái Tử Nhân Từ
Hoàng cung
bát ngát vườn cây
Chim muông
thú vật nơi này nhởn nhơ
Vây quanh
thái tử nô đùa
Vì chàng
toả ngát tâm từ thơm hương,
Một ngày
chàng dạo trong vườn
Nhìn chim
bay lượn cánh vươn giữa trời
Thình
lình chim bị bắn rơi
Mũi tên
muốn giết hại đời thiên nga,
Chim rơi
xuống cạnh vườn hoa
Nơi chân
thái tử, cánh xòa, nằm yên
Chàng
bèn ôm chú chim lên
Xót xa
tìm cách chữa liền vết thương.
Bỗng
nhìn qua phía sau vườn
Thấy
người em họ vội vàng chạy ra
Tên là
Đề Bà Đạt Đa
Tay cầm
cung nỏ, miệng la rầm trời:
"Chính
tôi đã bắn chim rơi
Mong anh
trả lại cho người bắn chim!"
Lời qua
tiếng lại đôi bên
Sau cùng
tranh chấp đưa lên pháp đình
Để nhờ
phán xử phân minh
Nào ngờ
ý kiến chia thành hai phe,
Một phe:
"Ai bắn chim kia
Có quyền
lấy lại chim về mà thôi!"
Một phe:
"Ai cứu chim trời
Ai mà
nhân đạo là người giữ chim!"
Thật
là khó xử vô biên
Chợt
đâu một vị thánh hiền hiện ra
Uy nghi,
đức độ, tuổi già
Quần
thần kính nể trình qua hỏi người
Ông già
nghiêm nghị tỏ lời:
"Mọi
người sự sống trên đời quý sao
Cho nên
chim thuộc kẻ nào
Hết lòng
cứu nó với bao tâm từ
Còn như
kẻ ác chớ đưa
Hại muôn
sinh vật có chừa ai ra
Trao chim
cho Tất Đạt Đa!"
Triều
thần cảm phục ông già ý hay
Hợp tình
hợp lý lắm thay
Tuân theo
đề nghị đó ngay tức thời,
Vua nghe
đẹp dạ, mỉm cười
Sai quân
vội vã đi mời lão ông
Nào ngờ
kiếm khắp hoàng cung
Bóng ông
biến mất! Lạ lùng xiết bao!
Lễ Xuống Ruộng
Người
ta nhớ chuyện thuở nào
Hồi lên
chín tuổi, lễ vào đầu năm
Nhà Vua,
thái tử, các quan
Cùng đi
dự lễ viếng thăm ruộng đồng
Mong mùa
cày mới thành công
Mong dân
no đủ khắp trong xóm làng,
Giữa
trưa trời nắng chang chang
Lễ nghi
xướng tụng rộn ràng quá lâu
Khi Vua
bước xuống ruộng sâu
Tự tay
cày luống cày đầu lấy hên
Nông dân
ùa xuống ruộng bên
Bắt đầu
mùa mới, khắp miền cày theo
Cùng nhau
vui vẻ hò reo
Cày sâu,
cuốc bẫm chờ gieo hạt mầm.
Đứng
xem thái tử động tâm
Thấy
bao cảnh khổ xoay vần chốn đây:
"Trâu
bò vất vả kéo cày
Nông phu
roi quất thẳng tay chẳng từ
Mồ hôi
nắng gắt ban trưa
Cả hai
ướt đẫm, quá ư nhọc nhằn,
Lưỡi
cày xẻ luống thẳng băng
Côn trùng,
sâu bọ xác thân tan tành
Con nào
sống sót bò quanh
Bầy chim
nhỏ bé mổ nhanh làm mồi,
Và rồi
chim lớn ngang trời
Chợt
đâu sà xuống hại đời chim non,
Thợ săn
trong bụi chờ trông
Cung tên
nhắm bắn giết luôn chim trời,
Bên rừng
thú dữ rình mồi
Chờ nhào
ra cấu xé người thợ săn".
Than ôi
chỉ tại miếng ăn
Mà người
và vật dữ dằn giết nhau
Cuộc
đời nào sướng chi đâu
Khiến
cho thái tử đớn đau tâm hồn
Càng nhìn
cảnh, càng héo lòng
Vội tìm
bóng mát ven con đường làng
Dưới
cây ngồi lặng, xếp bằng
Trầm
tư mặc tưởng rộn ràng tình thương
Xót xa
cảnh dưới ruộng mương
Muôn loài
tranh sống nên thường hại nhau
Ước
mong trần thế về sau
Không
còn có cảnh khổ đau muộn phiền.
Người Đẹp Da Du Đà La
Vua mong
thái tử lớn lên
Trở thành
lãnh đạo khắp miền biết danh
Nào ngờ
thái tử hiền lành
Ưu tư
trầm lặng một mình dưới hoa
Ngài lo
thái tử xuất gia
Chẳng
màng nối nghiệp Vua cha trị vì
Ngài bèn
mời các quan về
Họp bàn
mong kiếm kế gì thật hay
Cuối
cùng có vị tâu bày:
"Tạo
cho thái tử đắm say cung đình!
Hãy đi
kén vợ đẹp xinh
Hãy giăng
một mạng lưới tình nơi đây
Hương
yêu quyến rũ mê say
Tơ lòng
vương vấn, mai này sinh con
Thế là
mơ mộng không còn
Sẽ ưa,
sẽ thích ở luôn ngai vàng!"
Vua nghe
ưng ý vô vàn
Truyền
ngay lệnh xuống các quan thi hành
Tiệc
vui tổ chức cho nhanh
Mời toàn
thiếu nữ trâm anh diễm kiều
Đàn ca,
nhã nhạc dập dìu
Đích
thân thái tử dấu yêu tặng quà,
Khách
mời lần lượt đi qua
Đến
phiên người chót thật là thần tiên
Nàng công
chúa nước láng giềng
Con Vua
Thiện Giác đi lên nhận quà
Nàng tên
Da Du Đà La
So phần
nhan sắc vượt xa mọi người
Dung nhan
diễm lệ tuyệt vời
Khiến
cho thái tử bồi hồi ngất ngây
Cả hai
đứng lặng phút giây
Thế rồi
nàng chợt đưa tay chờ quà
Bấy giờ
chàng mới nhận ra
Trên bàn
quà hết, sao mà khó thay!
Chàng
bèn cởi nhẫn đeo tay
Trao cho
người đẹp quà này làm duyên
Nàng vui
nở nụ cười hiền
Chân ngà
quay gót về bên chỗ nàng
Nhạc
tình rộn rã không gian,
Các quan
chứng kiến vội vàng vào cung
Tâu trình
Vua rõ tin mừng
Không
lâu sau đó Vua cùng các quan
Ghé sang
thăm nước lân bang
Thăm Vua
Thiện Giác mở đường kết thân
Để rồi
tiến đến cầu hôn
Nhưng
Vua Thiện Giác ôn tồn nói ngay:
"Cầu
hôn công chúa nước này
Có nhiều
hoàng tử quanh đây ngỏ lời
Chiếu
theo tập tục nước tôi
Mọi người
sẽ phải tranh tài cùng nhau
Ai mà
thắng cuộc hàng đầu
Sẽ dành
công chúa làm dâu rước về!"
Thi Tài Cầu Hôn
Nhà Vua
Tịnh Phạn nghĩ suy
Lo cho
thái tử khó bề thành công
Tự tin
thái tử trình ông
Xin đừng
hao tổn mình rồng lo âu.
Thời
gian thấm thoắt trôi mau
Đến
ngày quy định cùng nhau thi tài
Nàng công
chúa trên khán đài
Là phần
thưởng quý cho người tài ba.
Thoạt
tiên thi bắn tầm xa
Cung tên
biểu diễn bắn ra băng đồng
Nhiều
người đạt được thành công
Nhắm
bia trúng đích giữa vòng hồng tâm,
Riêng
một người giỏi vô ngần
Mũi tên
xuyên thủng qua phần sau bia
Xuyên
thêm ba lớp trống kia
Thật
là độc đáo! Rất chi lạ kỳ!
Đến
phiên thái tử dự thi
Vững
tin tài nghệ nên chi mỉm cười,
Kéo cung,
cung gãy làm đôi
Phải
thay cung quý từ thời cổ xưa
Để trong
biệt điện nhà Vua
Nặng
nề, khó kéo nên chưa ai dùng,
Vẻ ung
dung, dáng hào hùng
Tự tin,
thái tử nhận cung trước thềm
Kéo giây
cung, phóng mũi tên
Tên bay
xé gió trúng liền hồng tâm
Xuyên
qua bia phóng đi luôn
Xuyên
thêm bẩy lớp trống đồng như chơi
Thật
là tài nghệ tuyệt vời
Tỏ lòng
khâm phục mọi người hò reo.
Cuộc
thi múa kiếm tiếp theo
Đường
gươm điêu luyện vèo vèo phóng đi
Chém thân
cây mé rừng kia
Thân cây
càng lớn, người thi càng tài,
Đến
phiên, thái tử khoan thai
Chọn
cây lớn nhất khuất ngoài phía sau
Hai thân
to dính sát nhau
Chẳng
ai dám chọn. Nào đâu có ngờ
Nhanh như
chớp, đẹp như mơ
Lưỡi
gươm thần tốc chàng đưa qua rồi
Thân cây
vẫn vững giữa trời
Tưởng
như ngạo nghễ trêu người hùng anh,
Nào ngờ
khi gió thoảng nhanh
Cây to
đổ xuống cỏ xanh ven rừng,
Đám đông
sửng sốt vô cùng
Bật lên
thành tiếng reo mừng hò la.
Tranh tài
sang đợt thứ ba
Cuộc
thi cưỡi ngựa diễn ra cuối cùng
Ngựa
đen, to lớn, trong cung
Từ lâu
nổi tiếng dữ hung nhất vùng,
Vài người
leo nổi lên lưng
Ngựa
kia lồng lộn hất tung xuống liền
Vó câu
đá
hậu cuồng điên
Cổ vươn,
bờm dựng, hí lên hãi hùng,
Đến
phiên, thái tử ung dung
Nghĩ thầm:
"Nhu vẫn thắng cương lẽ thường
Lấy lời
hiền, lấy tình thương
Để mà
chinh phục tánh hung muôn loài!"
Kề gần
ngựa lúc thi tài
Đôi lời
chàng rót vào tai dịu dàng
Tay xoa
đầu ngựa nhẹ nhàng
Vuốt
ve bờm ngựa vô vàn yêu thương
Ngựa
bèn trở lại bình thường
Hiền
lành chợt lộ, hung hăng chẳng còn
Chàng
trèo lưng ngựa cưỡi vòng
Phi nhanh
biểu diễn giữa muôn tiếng hò
Mừng
người chế ngự ngựa ô
Mừng
người chiến thắng tài phô tuyệt vời,
Cạnh
bên công chúa mỉm cười
Liếc
nhìn thái tử thay lời yêu đương.
Cung Vàng Điện Ngọc
Thời gian
sau ở hoàng cung
Vua quan
tổ chức tưng bừng vui tươi
Lễ thành
hôn giữa hai người
Trai tài
gái sắc xứng đôi vợ chồng
Tuổi
mười sáu, đẹp tơ hồng
Sợi dây
luyến ái đôi lòng quyện chung,
Vua luôn
suy nghĩ mung lung
Giữ chân
thái tử mãi trong lồng vàng
Vua bèn
ra lệnh các quan
Xây ba
cung điện huy hoàng một nơi
Hoa viên
cây cỏ tốt tươi
Sen phô
sắc dưới nắng trời nhẹ lay
Hồ xanh
in bóng mây bay
Vợ chồng
quấn quýt, tháng ngày say mê,
Một cung
điện cho mùa hè
Hây hây
gió mát bốn bề suối trong,
Một cung
điện cho mùa đông
Bập bùng
lửa ấm tình nồng hương đưa,
Một cung
điện cho mùa mưa
Nhạc
mưa thánh thót sớm trưa gợi tình,
Nẻo hoa
viên, lối cung đình
Tường
cao vây phủ bao quanh phía ngoài
Ngăn che
phiền não trần ai
Khỏi
vương hạnh phúc của hai tâm hồn.
Trong cung
tuyển các nhạc công
Đàn ca
réo rắt, tơ đồng lả lơi
Thêm đoàn
ca múa xinh tươi
Thân vờn
dáng liễu, giọng khơi mạch tình
Cao lương,
mỹ vị linh đình
Khiến
cho thái tử đắm mình mê say
Trải
qua bao tháng cùng ngày
Sống
trong cảnh giới hưởng đầy thú vui
Không
hề hay biết trên đời
Nhiều
nơi bất hạnh, lắm người lầm than.
Một Bài Ca Hay Và Mới Lạ
Bao mùa
sen nở lại tàn
Một ngày
dự tiệc nghe đàn du dương
Đêm về
thái tử vấn vương
Rối bời
tâm sự, ngổn ngang cõi lòng
Muốn
ru vào giấc ngủ nồng
Lệnh
truyền trổi tiếng tơ đồng giữa đêm:
"Này danh
ca hãy hát lên
Một bài
mới lạ êm đềm khác xưa!"
Danh ca
trút nỗi tâm tư
Kẻ đàn,
người hát như ru hồn người
Cất lời
ca tụng đất trời
Với bao
cảnh đẹp khắp nơi xa vời
Rừng
sâu, lũng thấp, biển khơi
Phố phường
hoa lệ, núi đồi nên thơ,
Lâng lâng
thái tử như mơ
Bao miền
đất hứa đón chờ thênh thang
Ngoài
điện ngọc, ngoài cung vàng
Còn bao
cảnh lạ khiến chàng ước mong
Hôm sau
xin phép rời cung
Để đi
du ngoạn khắp vùng xa xôi
Vua thầm
nghĩ: "Đến lúc rồi
Con ta
yên ấm sống nơi cung đình
Nay cần
ra khỏi hoàng thành
Biết
thêm đất nước, dân tình nơi nơi
Tương
lai con sẽ lên ngôi
Trị vì
vương quốc, sống đời gấm hoa!"
Lệnh
Vua vội vã ban ra:
"Hãy đưa
thái tử chúng ta du hành!"
Gặp Người Già
Muốn cho
mọi chuyện tốt lành
Trong khi
thái tử vào thành nay mai
Tránh
không gặp cảnh bi ai
Gây ra
ấn tượng u hoài trong tâm
Nhà Vua
ra lệnh quần thần
Tiếp
tay cùng với nhân dân nước nhà
Trang hoàng
khắp nẻo gần xa
Giăng
đèn đường phố, kết hoa cửa nhà
Dẹp đi
những cảnh xấu xa
Kẻ nghèo
đói khổ, người già ốm đau,
Thế rồi
buổi sáng hôm sau
Lệnh
truyền Xa Nặc quân hầu đánh xe
Ngựa
tên Kiền Trắc kéo đi
Bao nhiêu
cảnh lạ ngoài kia đón chờ.
Kể từ
hồi trẻ ấu thơ
Lần đầu
thái tử rời xa cung đình
Ca Tỳ
La Vệ đẹp xinh
Phô muôn
cảnh sắc hữu tình nên thơ,
Bên đường
dân chúng ngóng chờ
Được
nhìn thái tử, giấc mơ lâu đời
Trầm
trồ ca tụng hết lời
Quốc
vương trẻ tuổi của thời mai sau,
Lòng chàng
sung sướng biết bao
Cảnh
đời thực tế khác nào bài ca
Kinh thành
rực rỡ xa hoa
Thật
là tráng lệ, thật là phồn vinh.
Chợt
đâu thoáng hiện bóng hình
Một người
già lão cúi mình lom khom
Mặt buồn
thảm, vẻ héo hon
Thân gầy,
tóc bạc, lưng còng, da nhăn
Bước
đi chống gậy khó khăn
Nhìn ông,
thái tử băn khoăn ngỡ ngàng
Hỏi thăm,
Xa Nặc tâu rằng:
"Xưa kia
ông ấy là chàng thanh niên
Nhưng
rồi tuổi trẻ không bền
Sức tàn
lực kiệt trở nên yếu già
Cảnh
này ai cũng trải qua
Cái già
xâm chiếm chúng ta hàng ngày
Dần dần
từng phút từng giây
Biến
ta thành lão ông đây khác gì!"
Lần đầu
thấy chuyện lạ kỳ
Ngạc
nhiên thái tử nghĩ suy lặng thầm
Trong lòng
sửng sốt vô ngần
Sinh ra
khủng hoảng tinh thần. Hết vui!
Lệnh
cho Xa Nặc trở lui
Về cung
lặng lẽ vào nơi thư phòng
Suy tư
đè nặng cõi lòng:
"Tuổi
già sẽ đến ai hòng thoát qua!"
Gặp Người Bệnh
Cận thần
báo cáo Vua cha:
"Suốt
ngày thái tử tỏ ra muộn phiền!"
Vua nghe
nói rất ngạc nhiên
Nghĩ nên
tổ chức thăm miền xa xôi,
Ca Tỳ
La Vệ xem rồi
Kỳ này
du ngoạn rong chơi ngoại thành
Sông hồ,
đồi núi, thác ghềnh
Phô hình
quyến rũ, gợi tình mê say,
Và riêng
thái tử lần này
Đã cùng
Xa Nặc thấy ngay một người
Chỉ rên
la, chẳng nói cười
Trong khi
quần chúng vui tươi đón mừng.
"Người
kia sao mắt trợn trừng
Miệng
ho rũ rượi, thân rung liên hồi
Mặt mày
tái mét khác người?"
Ngạc
nhiên thái tử thốt lời hỏi thăm
Quỳ bên
Xa Nặc thưa rằng:
"Đó là
cơn bệnh nó đang hành người
Hôm nay
mạnh khoẻ tươi cười
Ngày mai
bệnh hoạn ta thời đớn đau
Xác thân
ai thoát được đâu
Có ngày
rã rượi, thảm sầu, xanh xao!"
Nghe xong
sửng sốt biết bao
Trong lòng
thái tử dạt dào sầu bi
Nào ham
du ngoạn thêm chi
Lệnh
cho Xa Nặc quay xe trở về
Lòng buồn
sau chuyến vừa đi
Thú vui
vương giả thiết gì nữa đây.
Thấy
con phiền muộn hao gầy
Nhà Vua
vội triệu tập ngay quần thần
Cùng nhau
hội ý luận bàn
Mong tìm
phương cách làm chàng thêm vui.
Theo đề
nghị của mọi người
Đừng
cho thái tử đi chơi một mình
Lần sau
du ngoạn ngoại thành
Đoàn
ca vũ nhạc cung đình cùng theo
Với vài
quan ở trong triều
Thăm hoa
viên nọ sẵn nhiều trò chơi
Thật
quyến rũ, rất tuyệt vời
Hoa vườn
thắm nở, chim trời hoan ca.
Gặp Người Chết
Cuộc du
ngoạn lần thứ ba
Như là
đám rước hoàng gia tưng bừng
Xảy thêm
cảnh tượng lạ lùng
Chỉ riêng
thái tử được trông cảnh này:
"Một
đoàn người buồn thảm thay
Đi men
lối nhỏ ở ngay ruộng ngoài
Cùng khiêng
một chiếc quan tài
Bên trong
có kẻ nằm dài lặng yên"
Chỉ cho
Xa Nặc thấy liền
Chàng
lên tiếng hỏi, ngạc nhiên lạ thường:
"Mọi
người than khóc thảm thương
Khiêng
ai bất động? Tìm đường đi đâu?"
Trang nghiêm
Xa Nặc quỳ tâu:
"Đó là
thân thuộc u sầu tiễn chân
Một người
từ giã cõi trần
Bạn bè
thương xót, thân nhân ngậm ngùi!"
Và rồi
Xa Nặc mạnh lời
Kể ra
sự thật dấu nơi cung đình:
"Người
kia chết chẳng khác mình
Từ hồi
măng sữa mới sinh ra đời
Rồi thành
trẻ nhỏ đùa chơi
Đến
khi khôn lớn sang thời thanh niên
Hưởng
nhiều lạc thú thần tiên
Hoặc
vương đau khổ triền miên trong đời
Lao vào
cuộc sống nổi trôi
Nhục
vinh góp mặt, buồn vui dự phần
Cái già
xâm chiếm dần dần
Tinh thần
suy thoái, xác thân rã rời
Đến
khi bệnh hoạn tơi bời
Giường
kia nằm liệt một nơi chờ ngày
Im hơi,
nhắm mắt, xuôi tay
Mọi người
ai thoát cảnh này được đâu!"
Được
nghe, được thấy lần đầu
"Sinh,
lão, bệnh, tử" tiếp nhau xoay vần
Khiến
cho thái tử tần ngần
Trong lòng
tự nghĩ: "Ngày gần đây thôi
Con đẹp
đẽ, vợ xinh tươi
Bạn bè
danh vọng, Vua tôi chức quyền
Cả thân
mình nữa chẳng bền
Đâu tồn
tại mãi ở trên cõi đời
Mê mờ
quyến rũ con người
Đắm
say dục lạc khắp nơi dương trần
Quên đi
cái chết đến gần
Quên đi
kiếp sống muôn phần mong manh!"
Thú Vui Tan Dần
Hoa viên
phong cảnh hữu tình
Suối
nguồn róc rách, cây cành lả lơi
Đón xe
thái tử tới nơi
Đàn ca
trổi nhịp, đất trời giăng hoa
Và rồi
yến tiệc bày ra
Du dương
điệu múa, thướt tha thân người
Tiếc
rằng chẳng tạo nụ cười
Tâm hồn
thái tử rối bời nghĩ suy,
Nghĩ về
cảnh tượng sầu bi
Đám tang
người chết vừa đi bên đường
Cuộc
đời ngắn ngủi vô thường
Thú vui
tạm bợ vấn vương làm gì,
Quần
thần xúm lại rủ rê
Mong chàng
vui thú thoả thuê chốn này
Nghiêm
trang thái tử nói ngay:
"Cảnh
đây đẹp đẽ đắm say lòng người
Tưng bừng
lễ hội tuyệt vời
Riêng
ta cũng muốn vui chơi hòa đồng
Nhưng
mà ngẫm nghĩ cho cùng
Đẹp
kia nào thoát khỏi vòng tàn phai
Vui kia
nào có kéo dài
Vô thường
vạn vật muôn loài trước sau
Con đường
giải thoát khổ đau
Nếu chưa
tìm được ta đâu vui gì
Dòng sông
dục lạc tràn trề
Khó mà
quyến rũ ta về bến mê!"
Thấy
lòng thái tử tái tê
Mọi người
chuẩn bị trở về hoàng cung,
Vua nghe
buồn bã vô cùng
Canh khuya
trằn trọc nặng lòng suy tư.
Ý Tưởng Thoát Trần
Thời gian
theo cánh gió đưa
Thú vui
thái tử hầu như chán chường
Không
còn ăn uống bình thường
Xanh xao,
gầy ốm, võ vàng, bất an,
Một ngày
chàng gặp phụ thân
Tỏ bày
bao nỗi bi quan của mình,
Xin đi
du ngoạn ngoài thành
Thêm một
lần ngắm tươi xanh đất trời
Cho khuây
khỏa bớt lòng người
Cho vơi
đi nỗi rối bời trong tâm,
Vua nghe
mừng rỡ vô ngần
Bèn ngầm
sai các cận thần trong cung
Sát theo
thái tử trông chừng
Chuyến
này tổ chức tưng bừng hơn xưa
Thôn trang
cảnh lạ đón chờ
Đồng
quê khoáng đãng, ruộng bờ đẹp xinh.
Thong dong
cưỡi ngựa một mình
Chàng
dừng bên đám nương xanh ngút ngàn
Thả hồn
ngắm cảnh miên man
Chẳng
ham nghe chuyện các quan giỡn đùa
Một mình
dạo dưới nắng trưa
Xem dân
cày ruộng đón mùa mới sang.
Chợt
đâu thái tử ngỡ ngàng
Thấy
ngay trước mắt ánh vàng thênh thang
Một người
ăn mặc nghèo nàn
Áo khâu
vá víu, thân choàng đơn sơ
Mặt trong
sáng, vẻ hiền từ
Tay ôm
bình bát bên bờ đang đi
Tóc râu
cạo sạch, uy nghi
Bề ngoài
lộ vẻ nhu mì, khoan thai,
Chàng
bèn hỏi: "Người là ai?"
Dừng
chân đạo sĩ trả lời ung dung:
"Ta lang
thang khắp núi rừng
Xuất
gia tìm đạo, chẳng vương gia đình
Một lòng
quyết chí tu hành
Đi tìm
chân lý, hy sinh thân mình
Mong ngày
cứu độ chúng sinh
Thoát
mau khỏi cảnh u minh đau buồn!
Cuộc
đời giả tạm vô thường
Sớm còn
tối mất hạt sương khác gì
Tiền
tài này, danh vọng kia
Nào mang
theo được khi lìa dương gian!
Tránh
xa tội lỗi gian tham
Đọa
đầy dục vọng, trầm luân ái tình
Thoát
vòng khổ não cho nhanh
"Sinh,
lão, bệnh, tử" quẩn quanh luân hồi!
Ta tìm
đường giúp cho đời
Tới bờ
giải thoát tuyệt vời thơm hương!"
Nói xong
đạo sĩ biến luôn
Dường
như phép lạ bất thường xảy ra.
Tâm hồn
thái tử thăng hoa
Nghĩ thầm:
"Ta đã tìm ra con đường
Phải
rời điện ngọc cung vàng
Xuất
gia tìm đạo giúp hàng chúng sinh!"
Tâm dũng
mãnh, ý kiên trinh
Chàng
quay về chốn triều đình tâu Vua.
Trong khi
chờ dịp trình thưa
Tin mừng
quý tử lại vừa đến mau
Thời
gian dệt mộng bên nhau
Giờ đây
công chúa con đầu sinh ra,
Nghe tin
thái tử thẫn thờ:
"Lại
thêm trở ngại cho ta nữa rồi!
Thêm dây
ràng buộc mà thôi
Mau mau
tìm cách thoát nơi chốn này!"
"Dây ràng
buộc" gợi ý hay
Tên hài
nhi bởi nghĩa này mà ra
"Dây ràng
buộc" La Hầu La
Triều
đình thỏa nguyện, Vua cha đẹp lòng
Đúng
theo kế hoạch cầu mong
Cầm chân
thái tử ở trong lồng vàng.
Nỗi Lo Của Nhà Vua
Quyết
tìm ánh đạo vinh quang
Một ngày
thái tử nghiêm trang tâu trình:
"Kính
thưa Cha rất anh minh,
Con luôn
ước nguyện riêng mình thiết tha
Muốn
xin được phép xuất gia
Trở thành
du sĩ không nhà, đi xa
Cầu mong
tìm kiếm cho ra
Con đường
chấm dứt hằng hà khổ đau!"
Vua nghe
thái tử thỉnh cầu
Điều
Vua lo sợ từ lâu lắm rồi
Nghẹn
ngào Vua khẽ trả lời:
"Giờ
con còn nhỏ, chớ rời đi xa
Ở đây
cai trị nước nhà
Về già
tính chuyện xuất gia muộn gì!"
Chàng
thưa: "Con sẽ ra đi
Trừ khi
Cha giúp được gì cho con
Thoát
vòng đau khổ héo hon
Thoát
vòng già yếu mỏi mòn mai sau
Thoát
vòng bệnh hoạn ốm đau
Thoát
vòng chết chóc ai nào tránh qua!"
Vua nghe
giận dữ hét la:
"Con sao
suy nghĩ thật là cuồng điên!"
Quyết
lòng thái tử thưa thêm:
"Cha lưu
con mãi cạnh bên làm gì?
Thân con
tù tội khác chi
Xin cho
con được ra đi lúc này!"
Phiền
muộn thay! Bực bội thay!
Nhà Vua
truyền lệnh: "Hãy vây hoàng thành
Mang quân
canh gác chung quanh
Đừng
cho thái tử bỏ thành ra đi!"
Vượt Thành Tìm Chân Lý
Rời cung
Vua, lúc trở về
Tâm hồn
thái tử say mê một điều
Xuất
gia tìm đạo cao siêu
Cho nên
cung điện với nhiều cảnh vui
Dù lộng
lẫy, dù xinh tươi
Nào đâu
quyến rũ nổi người quyết tâm.
Một đêm
sau bữa tiệc tàn
Hình như
phép lạ đạo vàng hiển linh
Đoàn
ca múa, toán gác canh
Thiếp
đi mỏi mệt nằm quanh khắp nhà,
Công chúa
Da Du Đà La
Ôm con
êm ấm giường hoa ngủ vùi.
Nhìn vợ
hiền, ngắm con tươi
Trong lòng
thái tử vọng lời tâm can:
"Dù thương
cha mẹ vô vàn
Dù yêu
vợ đẹp, con ngoan vô cùng
Nhưng
ta quyết bỏ hoàng cung
Xuất
gia tìm hạnh phúc chung cho người
Tìm phương
giải thoát muôn loài
Cuộc
đời vương giả đoái hoài làm chi!"
Muốn
ôm con lúc biệt ly
Sợ con
thức giấc ra đi khó bề
Nên chàng
nhè nhẹ bước khuya
Đến
bên cửa sổ trèo đi ra ngoài
Lần theo
mái ngói hiên dài
Leo dần
xuống đất, về nơi cuối vườn
Tìm Xa
Nặc, nói thân thương:
"Đêm
nay ta muốn lên đường đi xa
Ngựa
đâu chuẩn bị cho ta!"
Quân hầu
Xa Nặc thật là ngạc nhiên
Bị chàng
đánh thức nửa đêm
Tuy nhiên
y với lệnh trên thi hành,
Chàng
xoa đầu ngựa tâm tình:
"Này này
Kiền Trắc chúng mình đi thôi
Lặng
im kẻo đánh thức người
Hãy đưa
ta thoát khỏi nơi chốn này
Ca Tỳ
La Vệ đẹp thay
Nhưng
xin chớ giữ ta đây làm gì
Đêm nay
trọng đại ta đi!"
Dường
như thông cảm ngựa kia im lìm
Theo Xa
Nặc, dựa màn đêm
Đưa đường
thái tử nhẹ êm vượt thành.
Phóng
hồi lâu dưới trăng thanh
Người
đi nhìn lại kinh thành xa xa
Nguyện
thầm: "Đến lúc tìm ra
Con đường
diệt khổ thì ta mới về!"
Ngựa
phi suốt cả đêm khuya
Khi trời
hừng sáng tới bìa rừng kia
Khu rừng
yên tĩnh bốn bề
Ẩn tu
đạo sĩ tìm về nơi đây.
Tháng
Hai, mồng Tám hôm nay
Tuổi
hai mươi chín lòng đầy mê say
Người
đi cảm khái ngất ngây:
"Chuyến
đi tìm đạo từ đây bắt đầu
Này Xa
Nặc chớ buồn rầu
Hãy mang
Kiền Trắc mau mau trở về!"
Quân hầu
ứa lệ bờ mi
Nào tin
thái tử bỏ đi một mình,
Cảm thông
chàng nói tâm tình:
"Cám ơn
Xa Nặc trung thành của ta
Một khi
ta đã xuất gia
Trên người
trang sức xa hoa đâu cần
Hãy mang
trở lại hoàng cung
Hãy quỳ
thưa với phụ vương ta rằng
Ta đi
chẳng chút giận hờn
Xuất
gia chẳng phải không thương gia đình,
Chính
vì yêu mến chân thành
Ta đi
tầm đạo và đành tạm xa
Con đường
giải thoát tìm ra
Khổ đau
chấm dứt thì ta mới về,
Dù ta
thất bại sá gì
Trước
sau cũng chết, cũng lìa Vua cha
Cũng lìa
cung điện xa hoa
Xưa nay
thần chết có tha ai nào!"
Chàng
cầm gươm, rút khỏi bao
Cắt ngay
mớ tóc rồi trao đem về.
Trở lui
Xa Nặc não nề
Ngoái
nhìn thái tử tái tê cõi lòng,
Ngựa
buồn chậm bước về cung
Báo tin
thái tử vào rừng ẩn tu
Lìa xa
mãi mãi cung Vua
Giã từ
nhung lụa, giã từ hoàng gia.
Cuộc Tìm Đạo Bắt Đầu
Nhạc rừng
tấu khúc hoan ca
Đón Sa
Môn Tất Đạt Đa đăng trình
Áo quần
sang trọng trên mình
Khó coi
với kẻ tu hành lang thang
Gặp tay
săn thú đi ngang
Chàng
bèn đề nghị đôi đàng đổi trao
Quần
thô, áo vải mặc vào
Đơn sơ
trang phục, thanh cao tâm hồn
Trèo đèo,
lội suối, băng nguồn
Tìm thầy
học đạo dập dồn buớc chân,
Mọi người
tiếp đãi ân cần
Nhìn chàng
thầm nghĩ: "Vĩ nhân khác người
Vẻ cương
quyết, mặt sáng ngời
Chắc
mau chứng đạo giúp đời mai sau"
Sa Môn
trong những ngày đầu
Gặp thầy,
học đạo, nhưng đâu thỏa lòng
Đâu như
ý nguyện hằng mong
Nghĩ mình
cần phải đi vùng xa xa.
Nghe vương
quốc Ma Kiệt Đà
Có thầy
truyền đạo thật là giỏi giang
Chàng
bèn vội vã tìm sang
Đến
thành Vương Xá của vương quốc này
Kinh đô
cung điện đẹp thay
Các quan
nhìn thấy báo ngay về triều:
"Có nhà
đạo sĩ rất nghèo
Nhưng
sao có vẻ cao siêu, thánh hiền
Mặt cương
nghị, dáng oai nghiêm
Ánh vàng
kỳ diệu tỏa trên thân người!"
Vua nghe
vội vã triệu mời
Cùng chàng
đàm luận việc đời gần xa
Nhà Vua
Tần Bà Sa La
Nghe chàng
nói chuyện rất là mến thương
Vua khâm
phục nói cùng chàng:
"Trẫm
càng tiếp xúc lại càng quý thay
Xin ngài
ở lại nơi đây
Giúp ta
cai trị nước này yên vui!"
Chàng
từ chối, vội trả lời:
"Đại
Vương thông cảm cho người đi tu
Tôi từng
từ bỏ ngôi Vua
Du hành
mong gặp minh sư chốn này!"
Vua nghe
cung kính chắp tay:
"Lên đường
xin chúc ngài đầy cơ may
Tìm ra
chân lý mai này
Vui lòng
trở lại chốn đây giúp người
Dù thành,
dù bại đường đời
Cũng xin
trở lại, ta thời ước mong!"
Sáu Năm Chiến Đấu
Hành trình
tiến bước ung dung
Đưa chân
chàng đến khu rừng đẹp thay
Nhiều
người tụ tập nơi đây,
Chàng
vui học đạo với thầy tài ba
Hai thầy
tên A La La,
Uất Đầu
Lam Phất thiết tha dạy đời.
Một thời
gian ngắn qua rồi
Chàng
thông hiểu hết những lời đạo sư
Chưa thỏa
nguyện, vẫn suy tư
Nhủ lòng:
"Ta phải tự tu một mình
Tìm ra
chân lý quang vinh!"
Chàng
bèn tiếp cuộc hành trình xa thêm.
Vượt
dòng sông Ni Liên Thuyền
Vào khu
rừng rậm ở bên kia bờ
Nơi gần
đất thánh Ca Da
Trong rừng
chàng gặp năm nhà khổ tu
Năm anh
em Kiều Trần Như
Tu theo
phương pháp giày vò xác thân
Nói rằng:
"Người chốn dương trần
Càng nuông
thân xác, càng gần khổ đau
Giờ tu
ép xác cho mau
Còn chi
đau khổ, còn đâu muộn phiền!"
Chàng
nghe hợp lý theo liền
Thực
hành khổ hạnh triền miên chẳng nề
Chân đau,
lưng mỏi, thân tê
Mùa đông
lạnh buốt, mùa hè nóng thiêu
Ngồi
yên một chỗ sớm chiều
Ít ăn,
ít ngủ nom tiều tụy thay!
Để rồi
thức suốt đêm ngày
Người
đầy bụi bẩn, thân gầy trơ xương.
Thời
gian qua, sáu năm trường
Nhớ ngày
quyết chí tìm đường xuất gia
Hai mươi
chín tuổi xa nhà
Sáu năm
khổ hạnh trôi qua chốn này
Ba mươi
lăm tuổi giờ đây
Vẫn chưa
giải thoát, còn đầy u minh.
Trước
kia khi ở hoàng thành
Ngục
tù lạc thú vây quanh nhốt người
Sai lầm
phung phí cuộc đời
Đến
khi lặn lội tìm nơi tu hành
Hang sâu,
núi thẳm, rừng xanh
Khổ tu
hành hạ thân mình đớn đau
Nào ngờ
kết quả gì đâu
Cả hai
nếp sống trước sau sai lầm
Mục tiêu
chân lý muốn gần
Con đường
"trung đạo" ta cần theo ngay
Uống
ăn giữ sức hàng ngày
Thân kia
sạch sẽ, tâm này tịnh thanh
Lắng
sâu thiền định ý mình
Nhận
chân sự vật ở quanh rõ ràng.
Sa Môn
lê bước nhẹ nhàng
Tìm ra
sông tắm, sóng vàng reo vui
Trần
gian bụi bậm sạch rồi
Thân gầy
sức yếu nghỉ ngơi ven bờ.
Cúng Dường
Có gia
đình nọ chăn bò
Sống
trong làng nhỏ cạnh khu rừng già
Vợ tên
là Tu Già Đa
Con trai
khoẻ mạnh sinh ra đầu lòng
Nàng vui
thỏa nguyện cầu mong
Nên nay
mang sữa vào trong khu rừng
Tạ ơn,
cúng các vị thần
Đang đi
nàng thấy hiện dần từ xa
Bóng Sa
Môn Tất Đạt Đa
Gốc cây
ngồi nghỉ, xem ra khác người
Tuy gầy
yếu vẫn sáng tươi
Ngạc
nhiên nàng nghĩ: "Chắc ngài ngồi đây
Thần
linh ngự trị rừng này!"
Nàng bèn
dâng cúng sữa ngay trước người.
Sa Môn
mở mắt lòng vui
Từ từ
uống sữa, mỉm cười tạ ơn
Sữa làm
sức khoẻ khá hơn
Sa Môn
khẽ nói: "Cúng dường quý thay
Thân ta
khoẻ mạnh lại ngay
Chẳng
là thần thánh, ta đây là người
Đi tìm
chân lý cao vời
Tìm đường
diệt khổ, giúp đời thăng hoa!"
Thấy
Sa Môn Tất Đạt Đa
Tắm sông,
ăn uống như là bỏ tu
Năm anh
em Kiều Trần Như
Bàn nhau
tìm cách rời khu rừng này
Đến
Ba La Nại gần đây
Vào vườn
Lộc Uyển, thân gầy khổ tu.
Sa Môn
ở lại rừng xưa
Quyết
theo đường đạo mình vừa mở ra.
Cuộc Chiến Đấu Vĩ Đại
Vượt
sông hướng tới nẻo xa
Tìm nơi
thiền định thiết tha giúp đời
Gặp người
đang gánh cỏ tươi
Sa Môn
xin cỏ lót nơi ngồi thiền
Gốc cây
bóng rợp êm đềm
Bồ Đề
vươn nhánh gần bên đón chào
Phút giây
trọng đại biết bao
Đồng
hoang yên tĩnh, trời cao trong lành
Trợ duyên
cho kẻ tu hành
Kiết
già ngồi gốc cây xanh giữa đồng
Mặt quay
nhìn về hướng Đông
Hai bàn
tay đặt trên lòng bàn chân
Phát lời
thệ nguyện quyết tâm:
"Cho dù
phải bỏ xác thân chốn này
Quyết
không rời khỏi nơi đây
Nếu không
đắc đạo một ngày tương lai!"
Chư thiên
rộn rã mừng vui
Rằm tháng
Tư đẹp tuyệt vời hôm nay.
Thời
xưa truyền thuyết cho hay
Có nhiều
thế lực mang đầy xấu xa
Thường
hay quấy nhiễu tâm ta:
"Tham lam,
sân hận, mê mờ ngu si
Và ganh
tỵ, với hồ nghi"
Cùng bao
tội lỗi chuyên đi kết bè
Chuyên
gieo độc hại gớm ghê
Gây ra
phiền não, mang về bất an
Gọi tên
chung là Ma Vương,
Ma Vương
phẫn nộ tìm đường cản ngăn
Tìm đường
quấy phá Sa Môn
Tạo ra
trận bão kinh hồn bủa vây
Cuồng
phong tàn phá quanh đây
Nhưng
riêng cảnh vật dưới cây Bồ Đề
Nhờ thiền,
mãnh lực mọi bề
Cho nên
yên ổn chẳng hề hấn chi.
Yêu ma
nọ, quỷ sứ kia
Bèn dùng
tên độc bắn đi căm thù
Nhưng
tên bay đến người tu
Thành
sen muôn cánh từ từ nhẹ rơi.
Quỷ ma
đổi cách phá người
Biến
thành gái đẹp lả lơi gợi tình
Múa ca
uốn éo thân hình
Như khơi
lại thú cung đình trước kia,
Sa Môn
thiền định uy nghi
Quỷ yêu
tội lỗi dễ gì chuyển lay.
Ma Vương
thất bại chua cay
Âm mưu
lần cuối ra tay phá người
Một mình
xuất hiện, thốt lời
Nửa như
chế giễu, nửa thời khuyên can:
"Này ông
thái tử vĩ nhân
Tưởng
mình là kẻ tuyệt luân hơn người
Mất hai
mươi chín năm trời
Bản thân
hưởng lạc ở nơi cung đình
Sáu năm
hành hạ xác mình
Thân gầy,
sức yếu tu hành ích chi
Giờ đây
thiền định ngu si
Đạo
vàng khó đạt, dễ gì cầu mong
Ai là
nhân chứng cho ông
Rằng
đường tu sẽ thành công hơn đời?"
Ma Vương
nhạo báng nặng lời
Dễ đâu
lay chuyển ý người vững tin
Sa Môn
tay phải nhấc lên
Đưa ra
mặt đất, chấm liền xuống đây:
"Chứng
nhân là thế gian này!"
Đúng!
Bao nhiêu kiếp ngài thay dạng người
Khi nam,
khi nữ luân hồi
Nhiều
phen nghèo khó, lắm thời giàu sang
Khoan dung,
nhẫn nhục, yêu thương
Tìm đường
cứu khổ giúp hàng chúng sinh.
Ma Vương
phá hoại bất thành
Như cơn
ác mộng biến nhanh tức thời.
Sa Môn
một bóng thảnh thơi
Mây mù
quét sạch, bầu trời sáng trăng
Hương
thơm ngan ngát không gian
Cõi trần
cảnh vật sẵn sàng thăng hoa.
Thức Tỉnh
Giờ Sa
Môn Tất Đạt Đa
Tập trung
thiền định thật là thâm sâu
Sáng bừng
trí tuệ rất mau
Nhận
ra quá khứ trước sau kiếp người,
Khi đời
này chấm dứt rồi
Thì đời
sống khác tức thời tiếp theo
Chết
là thân xác hủy tiêu
Rồi tìm
thân mới đều đều tái sinh;
Ngài hay
mọi việc tạo thành
Mọi nhân
hiện tại chúng sinh gieo trồng
Sẽ gây
hậu quả chập chùng
Sướng
hay là khổ liền trong nhiều đời;
Ngài hay
tất cả kiếp người
Tương
quan mật thiết tuyệt vời cùng nhau
Tâm bừng
chân lý thâm sâu
Thấu
nhìn muôn vật nhiệm mầu ở quanh
Mặt trời,
sao, các hành tinh
Ngân hà
vũ trụ hiện nhanh trong thiền;
Nhận
ra mọi thứ kết liên
Kết từ
hạt bụi kết lên sao trời
Luôn luôn
mọi vật đổi dời:
Sanh rồi
lại diệt, diệt rồi lại sanh
Thành
rồi hoại, hoại rồi thành
Việc
gì cũng có ngọn ngành nguyên nhân;
Ngài nhận
ra khắp dương trần
Dâng đầy
phiền não, ngập tràn khổ đau
Vì ham
lạc thú cùng nhau
Cội nguồn
đau khổ ai đâu tỏ tường,
Rõ đâu
vạn vật vô thường
Cho nên
mù quáng tìm đường hại nhau
Để mong
thỏa mãn trước sau
Biết
bao dục vọng mưu cầu xấu xa
Tiếc
thay danh, lợi kiếm ra
Chẳng
mang hạnh phúc cho ta lâu bền
Mất còn,
còn mất triền miên
Cớ sao
tranh cướp kiếm tìm loay hoay,
Hận thù
oán ghét tràn đầy
Chẳng
gieo an lạc lại gây muộn sầu,
Đây là
chân lý nhiệm mầu
Con đường
chấm dứt khổ đau kiếp người.
Nếu ai
ngộ được như ngài
Ngừng
ngay dục vọng, dứt ngay oán hờn
Muôn lòng
chan chứa tình thương
Bình an,
hạnh phúc trăm đường hoan ca.
Khi Sa
Môn Tất Đạt Đa
Suốt
thông mọi lẽ, thật là vui thay
Vô minh
tăm tối tan ngay
Khắp
châu thân bỗng toả đầy hào quang
Chẳng
còn là kẻ bình thường
Mục tiêu
giác ngộ vẻ vang đạt thành
Ngài thành
Phật của chúng sinh
Nụ cười
thanh tịnh, thân hình an nhiên.
Phật
thành đạo. Ngài xả thiền.
Bình minh
ngời sáng, thiên nhiên rực hồng
Vừng
dương ló dạng phương Đông
Ánh dương
chói lọi ruộng đồng bao la
Đón chào
Đức Phật Thích Ca
Núi đồi
ngan ngát hương hoa thơm lừng
Gần xa
vạn vật vui mừng
Nhạc
trời réo rắt, chim rừng líu lo
Mây giăng
rực rỡ sắc phô
Cầu vồng
ngũ sắc điểm tô ngang trời
Cảnh
quan kỳ diệu tuyệt vời
Khắp
nơi sửng sốt, mọi người ngạc nhiên.
Chọn Người Dạy Đạo
Nguồn
vui dào dạt vô biên
U minh
dứt hết, não phiền tiêu đi
Phật
ngồi dưới gốc Bồ Đề
Tháng
ngày suy tưởng nghĩ về niềm vui
Về chân
hạnh phúc tuyệt vời
Mà ngài
vừa đạt trong thời gian qua
Phật
suy nghĩ thấy xót xa,
Chúng
sanh tăm tối khó mà khổ tu
Chi bằng
mình cứ ẩn cư
Hưởng
nguồn an lạc riêng tư một mình.
Chợt
trong tâm vọng âm thanh:
"Thế
gian đau khổ ngài đành quên sao
Chúng
con ao ước từ lâu
Xin ngài
chỉ dạy đạo mầu chờ mong!"
Phật
nghe chợt nghĩ trong lòng:
"Đường
tìm chân lý vô cùng chông gai
Kiên trì,
tinh tấn lâu dài
Cần nhiều
nghị lực, mấy ai theo cùng!"
Trong tâm
vọng tiếng vang lừng:
"Chúng
con chịu cảnh mịt mùng tối tăm
Nhưng
không quá đỗi mê lầm
Nhiều
người có thể học chân lý này!"
Phật
do dự ít phút giây
Chợt
đâu hình ảnh trước đây hiện về
Đám hoa
sen ở đầm kia
Nhiều
cây ngập nước khó bề trồi lên
Nhưng
nhiều cây vượt phía trên
Vươn
cao nở những cánh sen sáng ngời
Ngoài
ra một số chơi vơi
Vật vờ
mặt nước, nổi trôi tứ bề,
Chúng
sinh nào có khác gì
Nhiều
người bể khổ bến mê ngập chìm
Nào đâu
vươn được lên trên
Khó bề
cứu vớt khỏi miền u minh,
Nhiều
người đã tiến bộ nhanh
Bến bờ
giải thoát tu hành tới nơi
Như sen
nở dưới mặt trời
Vươn
cao mặt nước, xa nơi bùn lầy,
ưu tiên
truyền đạo giờ đây
Khai tâm
những kẻ loay hoay tìm đường
Như sen
mặt nước đang vươn
Cần khai
lối đạo ngát hương thơm này.
Mỉm cười
Phật nói: "Lành thay!
Dĩ nhiên
ta sẽ chỉ bày thế nhân
Đường
diệt khổ, bước tu thân
Ta nay
thành đạo, quyết tâm giúp người
Nhưng
người phải nhớ ở đời
Tự mình
cố gắng giúp nơi chính mình
Phật
nào cứu được chúng sinh
Chúng
sinh phải tự cứu mình trước thôi
Chịu
nghe giáo pháp cao vời
Trước
khi trông cậy vào nơi Phật Đà,
Ai mà
tìm đến với ta
Nhiệt
tình học hỏi, thiết tha tu hành
Tinh thần
rộng mở, tâm thành
Ta vui
chỉ dạy chúng sinh đạo mầu!"
Phật
thầm nghĩ lúc bắt đầu
Nên đi
giáo hóa ai mau thấm nhuần,
Nghĩ về
thuở trước có lần
Bao năm
học đạo nhọc nhằn trôi qua
Với hai
thày A La La
Uất Đầu
Lam Phất lúc xưa dạy ngài
Giờ đây
họ đã qua đời,
Phật
bèn nghĩ đến năm người khổ tu
Năm anh
em Kiều Trần Như
Cùng tu
ép xác lúc xưa với ngài
Giờ đây
đang ở Vườn Nai
Gần Ba
La Nại đất trời linh thiêng
"Ta tìm
dạy họ đầu tiên!"
Phật
đi đến đó để truyền đạo ngay.
Lời Dạy Đầu Tiên
Phật đi
chậm rãi nhiều ngày
Qua làng,
qua trại. Dáng ngài trang nghiêm
Tướng
cao lớn, vẻ dịu hiền
Như gây
an lạc khắp miền thôn trang
Dù nghèo
hèn, hoặc giàu sang
Phật
đều quý trọng ngang hàng như nhau
Tình thương
bình đẳng trước sau
Như mưa
tưới khắp hồ ao, ruộng đồng.
Vườn
Nai rực rỡ ánh hồng
Đón chào
Đức Phật khẽ dừng bước chân
Riêng
năm đạo sĩ bảo thầm:
"Chẳng
nên tiếp đón ân cần làm chi
Sa Môn
này đã bỏ đi
Bỏ tu
khổ hạnh, đáng gì để tâm!"
Nhưng
khi Đức Phật tới gần
Nhận
ra hình tướng muôn phần oai nghiêm
Họ bèn
tự động đứng lên
Đón chào
cung kính giữa miền cỏ hoa:
"Hoan nghênh
bạn Tất Đạt Đa
Giờ đây
trở lại thật là tốt thay
Mình cùng
tu học nơi này
Cùng tu
khổ hạnh như ngày xưa thôi!"
Phật
bèn cảm tạ đôi lời
Nghiêm
trang khẽ nói: "Các người hiểu ta
Hiện
nay ta đã khác xa
Không
còn là Tất Đạt Đa nữa rồi
Danh xưng
đó chẳng hợp thời!"
Năm người
hỏi lại: "Gọi ngài là chi?"
Phật
bèn giảng: "Hãy nhìn kia
Chúng
sinh trần thế u mê ngủ vùi
Vô minh
che phủ khắp nơi
Nay ta
thức tỉnh giữa đời tối tăm
Tìm ra
chân lý muôn năm
Những
người giác ngộ gọi bằng Phật thôi!"
Với lòng
thành kính tuyệt vời
Cả năm
đạo sĩ thốt lời cầu xin:
"Kính
mong Đức Phật tôn nghiêm
Đưa đường
chỉ lối về miền thanh cao
Xin ngài
truyền dạy đạo mầu
Cho đời
giác ngộ được mau như ngài!"
Tứ Diệu Đế
Nhận lời
xin của năm người
Phật
hoan hỉ thuyết pháp bài đầu tiên
"Chuyển
Pháp Luân" ngài giảng liền
Chuyển
"Bánh Xe Pháp" vừa tìm được ra
"Pháp"
là chân lý cao xa
Phật
lên tiếng nói: "Ngẫm ra ở đời
Bốn điều
chân lý tuyệt vời
Là "Tứ
Diệu Đế" con người chớ quên
Bốn điều
cao cả vô biên
Đưa ta
ra thoát khỏi miền u mê:
- Một
là "Khổ Đế" não nề
Đây là
chân lý nói về khổ đau
Cuộc
đời bất hạnh trước sau
"Sinh,
lão, bệnh, tử" tiếp nhau xoay vần
Người
theo lạc thú đuổi săn
Cuối
cùng còn lại vết hằn đau thương,
Dù cho
thoả mãn mọi đường
Cuối
cùng sẽ lại chán chường trống không
Chẳng
bao giờ thật hài lòng
Khó cầu
hạnh phúc, khó mong an bình.
- Hai là
"Tập Đế" phát sinh
Nguyên
nhân "Khổ" của đời mình là đây
Khi ta
chất chứa tâm này
Chứa
nhiều dục vọng, chất đầy tham lam
Khổ đau
kéo đến dễ dàng
Tựa như
người có bạc vàng đầy kho
Đắm
say giữ của bo bo
Lòng tham
ái đó khiến cho khổ đời
Quẩn
quanh suy nghĩ rối bời
Gây ra
phiền não cho người biết bao
- Ba là
"Diệt Đế" dứt mau
Tìm đường
diệt hết khổ đau tận nguồn,
Khi ta
gột sạch trong tâm
Diệt
trừ dục vọng, tham lam hết rồi
Khổ đau
sẽ chấm dứt thôi
An bình,
hạnh phúc ta vui vô cùng
- Bốn
là "Đạo Đế" con đường
Giúp ta
rũ sạch chập chùng khổ đau
Con đường
"Trung Đạo" theo mau
Con đường
ở giữa hai đầu cực đoan:
Một đầu
hưởng lạc thế gian
Đam mê,
say đắm hưởng tràn chẳng ngưng
Một đầu
khổ hạnh vô cùng
Ép thân,
hành xác thảm thương nhọc nhằn.
Bát Chánh Đạo
Đường
"Trung Đạo" đẹp vô ngần
Con đường
tám nhánh muôn phần tịnh thanh
Theo "Bát
Chánh Đạo" nhiệt thành
Đạt
mau Giác Ngộ, nhập nhanh Niết Bàn,
Bát chánh
đạo, tám nẻo đường
Đưa ta
theo lối ánh vàng thênh thang:
"Nhận
chân sự vật đàng hoàng,
Nghĩ suy
chín chắn, nói năng chân tình,
Luôn luôn
làm chuyện quang minh
Gian tham,
trộm cắp, sát sinh tránh đường,
Không
theo nghề nghiệp bất lương,
Siêng
năng tinh tấn noi gương tốt lành,
Giữ cho
đầu óc tinh anh
Những
điều chân chánh nghĩ rành chẳng quên,
Tập trung
tư tưởng vững bền
Khiến
cho trí tuệ sáng lên rạng ngời"
Theo "Bát
Chánh Đạo" tuyệt vời
Hưởng
nguồn hạnh phúc! dứt đời khổ đau!
Sau khi
nghe giảng đạo mầu
Cả năm
đạo sĩ cùng nhau vui mừng
Nhận
ra chân lý tột cùng
Xin làm
đệ tử một lòng vững tin.
Năm người
đệ tử đầu tiên
Quyết
theo lối đạo, quyết tìm đường tu
Thỉnh
cầu Đức Phật nhân từ
Dẫn đường
chỉ lối tới bờ thơm hương.
Đạo Vàng Sáng Tỏ
Kể từ
khi đó Đạo Vàng
Theo chân
Đức Phật lên đường độ sinh
Địa
cầu như rạng bình minh
Phật
đi thuyết pháp nhiệt tình khắp nơi
Khéo tìm
cách, khéo lựa lời
Giúp bầy
con trẻ, giúp người bình dân
Phật
mang chuyện dễ vô ngần
Tìm phương
giảng dạy xa gần hiểu mau,
Với người
có kiến thức cao
Phật
bèn phân tích trước sau kỹ càng,
Có người
Phật dạy nhẹ nhàng
Lặng
thinh và chẳng nói năng một lời.
Nhưng
bài thuyết pháp tuyệt vời
Ngài nêu
gương sáng sống đời thanh cao
Phật
luôn rộng lượng biết bao
Sáng ngời
đạo đức, dạt dào từ bi,
Dạy người
điên loạn, ngu si
Phật
luôn kiên nhẫn hướng về chúng sinh.
Dần dà
hương đạo lan nhanh
Rất nhiều
đệ tử tâm thành xin theo
Thiện
nam, tín nữ mừng reo
Ngợi
ca Đạo Pháp, kính yêu Phật Đà
Dù tại
gia, hay xuất gia
Mọi người
đủ hạng thiết tha tu hành
Không
phân đẳng cấp riêng mình
Như lời
Phật dạy: "Sông thành biển khơi!
Các sông
lớn nhỏ khắp nơi
Khi tuôn
vào biển tức thời hòa nhau
Cùng chung
vị mặn trước sau
Cùng tên
biển cả, chung mầu đại dương!"
Những Lời Tán Dương
Một hôm
có kẻ tán dương:
"Thế
Tôn vĩ đại, phi thường lắm thay
Bậc Thầy
hiếm có xưa nay!"
Phật
nghe bèn dạy: "Đời này chớ nên
Vì ta
phí sức ngợi khen
Đừng
vì kính trọng mà tin nhiệt thành,
Hãy do
chính bản thân mình
Mang lời
ta dạy thực hành thử xem
Thấy
rằng đúng hãy nên tin
Tin rồi
nhờ Pháp qua miền u mê!"
Phật
còn khiêm tốn nhiều bề
Ví von
Phật Pháp như bè qua sông,
Như ngón
tay chỉ mặt trăng
Vạch
ra chân lý, chỉ đường cho theo,
Đã là
bè tất có nhiều
Thuyền,
bè đủ loại cùng chèo qua sông,
Đã là
ngón chỉ mặt trăng
Tất nhiên
nhiều ngón tay cùng chỉ lên,
Đi tìm
chân lý vững bền
Nhiều
đường, lắm nẻo chẳng riêng Đạo mình!"
Rồi ngài
thêm: "Hỡi chúng sinh
Còn nhiều
vị đáng tôn vinh ở đời
Còn nhiều
giáo chủ khắp nơi
Với nhiều
giáo pháp giúp người lành thay
Chớ chê
bai các vị này
Hãy lo
nhiệm vụ tu ngay thân mình!"
Thuyết Pháp Tại Trúc Lâm
Thời gian
lần lượt trôi nhanh
Một ngày
Đức Phật nhớ tình Vua xưa
Nhớ Vua
Tần Bà Sa La
Nơi thành
Vương Xá thiết tha mong chờ,
Phật
bèn trở lại thăm Vua
Dẫn theo
đệ tử an cư trên đồi
Ngày ngày
thuyết pháp giúp đời
Vua và
dân được nghe lời gấm hoa
Bà con
nô nức gần xa
Xin quy
y Phật thật là đông vui,
Vua bèn
cùng một số người
Cúng dâng
Đức Phật một nơi tốt lành
Trúc Lâm
vườn rộng cây xanh
Làm nơi
thuyết pháp giữa thành đông dân,
Bà con
nghe pháp vui mừng
Oai danh
Đức Phật vang lừng lan xa.
Đề Bà Đạt Đa
Người
em Đề Bà Đạt Đa
Nghe danh
Đức Phật tỏ ra ganh ngầm
Tìm thêm
kẻ xấu kết thân
Âm mưu
hại Phật chẳng ngần ngại chi.
Một lần
tại mỏm núi kia
Phật
đang thiền định bỗng nghe vang ầm
Trên cao
có kẻ bất nhân
Hè nhau
lăn đá ác tâm hại người
May thay
tảng đá vỡ đôi
Lăn sang
hai phía, Phật ngồi bình an.
Một lần
Đức Phật đi ngang
Ghé thành
Vương Xá y vàng uy nghi
Có vài
đệ tử cùng đi
Bọn gian
hay biết nên về bàn nhau
Mua voi,
cho uống rượu vào
Rồi dùng
cây đánh, voi nào chịu yên
Voi say
lồng lộn điên lên
Bọn gian
vội thả voi trên đường làng
Gần nơi
Đức Phật đi ngang
Mong voi
dẫm chết phái đoàn thầy tu,
Mọi người
chạy trốn âu lo
Phật
không hoảng sợ, lòng từ phô ra
Tình thương
sức mạnh thăng hoa
Voi say
cảm nhận bao la tâm hiền
Hết hung
hăng, hết cuồng điên
Từ từ
đến Phật quỳ bên chân ngài,
Xoa đầu
voi, Phật khoan thai
Dạy hàng
đệ tử: "Lành thay tâm từ
Thù không
diệt được hận thù
Nhưng
tiêu tan với tâm từ bao la!"
Về sau
liên tiếp xảy ra
Tai ương
cho chính Đề Bà Đạt Đa
Trước
khi chết, rất thiết tha
Ăn năn,
hối lỗi tuy là thành tâm
Cầu xin
gặp Phật một lần
Nhưng
vì nghiệp ác bội phần từ lâu
Chết
nào gặp Phật được đâu
Đọa
vào địa ngục khổ đau cực hình,
Gieo nhân
ác, ác hại mình
Tiếp
trong nhiều kiếp thật tình thảm thương.
Trở Về Quê Hương
Một ngày
Đức Phật lên đường
Về thăm
lại chốn quê hương của mình
Ca Tỳ
La Vệ đẹp xinh
Nghe tin
chuẩn bị linh đình vui tươi
Đón chân
Đức Phật tới nơi
Cùng đoàn
đệ tử đông người đi theo
Mọi người
sung sướng hò reo:
"Bây giờ
thái tử kính yêu là Thầy
Vị Thầy
cao quý về đây
Kinh thành
rộng mở vòng tay đón chào!"
Vua cha
Tịnh Phạn tự hào:
"Thật
là vinh dự lớn lao vô cùng!"
Vua cha
nôn nóng trong lòng
Nhiều
năm xa cách luôn mong con về
Nên sai
người phóng ngựa đi
Dò la
xem thử có gì lạ không,
Cận thần
phóng ngựa đi xong
Hôm sau
trở lại hoàng cung tâu bày:
"Phật
và đệ tử tại đây
Sáng ôm
bình bát hàng ngày xin ăn!"
Vua nghe
tức giận vô vàn:
"Con nhà
vương giả thành chàng ăn xin
Thật
là nhục nhã vô biên
Phải
mau ngăn chặn kẻo thêm muộn sầu!"
Vua theo
hầu cận dẫn đầu
Nhắm
nơi con ở phóng mau đi liền,
Tới nơi
thấy dáng con hiền
Giờ đây
thái tử trở nên Phật rồi
Hào quang
rạng rỡ sáng ngời
Nghiêm
trang đệ tử cùng ngồi vây quanh
Vua tuy
cảm động, hỏi nhanh:
"Con nghèo
đến phải hạ mình xin ăn?"
Phật
thưa: "Chẳng phải khó khăn
Đó là
tục lệ con cần phải theo!"
Vua nghe
nổi giận thêm nhiều
Quát lên:
"Con chớ nói điều quàng xiên
Ta dòng
Vua Chúa há quên
Mâm vàng,
chén bạc sao nên nỗi này?
Ăn xin
tục lệ lạ thay?"
Phật
nghe lễ phép tỏ bày cùng Vua:
"Kính
thưa cha, kể từ xưa
Cha dòng
Vua Chúa đúng như vậy rồi!
Riêng
con tu để giúp đời
Nay theo
dòng dõi Phật thời trước đây
Hạ mình
khất thực hàng ngày
Đây là
tục lệ bậc Thầy đặt ra!"
Thưa xong
Phật nắm tay cha
Vừa đi
vừa nói ôn hòa, thâm sâu
Giảng
Vua nghe đạo nhiệm mầu
Con đường
chấm dứt khổ đau ở đời.
Sau khi
nghe Pháp tuyệt vời
Muôn hàng
châu ngọc, muôn lời gấm hoa
Niềm
vui về với Vua cha
Vua khen:
"Con quả tiến xa lạ lùng!
Xứng
danh giáo chủ vô cùng
Bậc Thầy
cao quý, đẹp lòng hoàng gia.
Cha đảnh
lễ. Hãy nhận cha
Vào làm
đệ tử. Thật là mừng thay!"
Thời
gian Phật ngụ tại đây
Vợ, con
Đức Phật lòng đầy thiết tha
Vợ là
Da Du Đà La
Cùng con
trai La Hầu La thỉnh cầu
Xin quy
y, học đạo mầu
Xin làm
đệ tử. Phật thâu nhận liền.
Phật
lần lượt thâu nhận thêm
Bà dì
kế mẫu lành hiền thuở xưa
Và nhiều
người họ Thích Ca
Cùng làm
đệ tử thật là đông vui.
Trưởng Giả Cấp Cô Độc
Chỉ thăm
quê ít ngày thôi
Tiếp
đường truyền đạo Phật rồi lại đi
Đến
thành Xá Vệ nước kia
Có Ông
trưởng giả từ bi chân tình
Cấp Cô
Độc rất tâm thành
Từ lâu
ngưỡng mộ oai danh Phật Đà
Của riêng
vàng bạc xuất ra
Mua vườn,
xây cất tòa nhà thênh thang
Dùng làm
tịnh xá khang trang
Rước
ngài thuyết pháp giúp hàng chúng sinh.
Nơi đây
Phật giảng nhiều kinh
Giảng
về "bố thí" Phật minh định rằng:
"- Cúng
dường Phật với chư Tăng
Tuy công
đức lớn, không bằng quy y.
- Quy y
Phật, Pháp, Tăng kia
Tuy công
đức lớn, khó bì bản thân
Giữ dìn
năm giới chuyên cần.
- Nhưng
hay hơn nữa là tâm của mình
Lòng từ
quán tưởng nhiệt tình.
- Tuy nhiên
công đức chúng sinh hàng đầu
Là lo
phát triển thật sâu
Tầm nhìn
trí tuệ để mau biết rằng
Nào đâu
sự vật thường hằng
Nay còn,
mai mất, vô thường biết bao!"
Vua Tịnh Phạn Qua Đời
Sau khi
thuyết pháp ít lâu
Tin Vua
đau nặng chợt đâu báo về
Vội vàng
Phật trở lại quê
Thăm Vua
lần cuối trọn bề cha con
Thấy
cha buồn bã, héo hon
Phật
bèn thuyết pháp ôn tồn kề bên
Vua nghe
trút hết não phiền
Vui tươi
niệm Phật, nhẹ êm qua đời.
Tỳ Kheo Ni
Khi Vua
Tịnh Phạn mất rồi
Nhiều
người phái nữ cũng đòi xuất gia
Thoạt
tiên Da Du Đà La
Rồi bà
kế mẫu Phật Đà trước kia
Thỉnh
cầu làm Tỳ Kheo Ni,
Phật
đòi phái nữ thực thi tám điều
"Tám điều
giới luật" phải theo
Giữa
nam và nữ tỳ kheo hai đoàn.
Thời
gian sau Phật lên đường
Ngài đi
thuyết pháp bốn phương giúp đời.
Bốn Mươi Lăm Năm Thuyết Pháp
Kể từ
khi thành đạo rồi
Ba mươi
lăm tuổi khắp nơi du hành
Phật
đi giáo hóa chúng sinh
Làng quê
in gót, thị thành đặt chân
Nêu gương
bằng chính bản thân
Rạng
ngời Trí Tuệ, sáng ngần Từ Bi
Khi thì
đơn độc sớm khuya,
Khi cùng
đệ tử cận kề một bên
Quanh năm,
suốt tháng triền miên
Đạo
vàng gieo rắc khắp miền xa xôi.
Riêng
mùa mưa, ba tháng trời
Phật
cùng đệ tử nghỉ ngơi trong chùa
Ngài vào
kiết hạ an cư
Ở yên
giảng đạo suốt mùa mưa thôi,
Bà con
Phật tử khắp nơi
Kéo về
nghe Pháp đông vui đạo tràng
Cúng dường
Phật, cúng dường Tăng
Đua nhau
tắm gội ánh vàng kính yêu,
Giọng
ngài oai lực sớm chiều
Như sư
tử rống, hải triều âm vang.
Những Ngày Cuối Cùng
Một ngày
Phật dạy A Nan:
"Ta nay
tuổi đã vào hàng tám mươi
Ta làm
xong mọi việc rồi
Giúp người
trí tuệ, giúp đời từ bi
Lúc này
ta sẵn sàng đi
Chờ giờ
viên tịch, tiếc chi thân tàn!
Hãy nghe
kỹ! Này A Nan!
Đạo
ta viên mãn vô vàn tốt tươi
Đúng
như lời ước nguyện thôi
Bốn hàng
đệ tử đủ rồi còn chi
Tỳ kheo
với Tỳ kheo ni
Ưu bà
tắc, ưu bà di thuận thành
Thay ta
truyền bá đạo lành
"Bánh
Xe Pháp" chuyển cho nhanh giúp đời.
Thân ta
giờ yếu già rồi
Ta từng
mượn nó trong thời gian qua
Làm xe
chở Pháp đi xa
Nay xe
mòn rã, chẳng qua vô thường!
Giờ ta
muốn trở về thăm
Ca Tỳ
La Vệ một lần cuối đây
Rồi ta
viên tịch chốn này
Kinh thành
nơi sống những ngày xa xưa!"
Nghe lời
Phật nói bất ngờ
A Nan ngấn
lệ khẽ thưa giọng buồn:
"Con xin
kính bạch Thế Tôn
Xin ngài
đừng bỏ chúng con giữa đường
Ngài đi
đệ tử xót thương
Vắng
ngài đệ tử biết phương nào về?"
Phật
an ủi: "Khóc làm chi!
Chết
là tất yếu, có gì lạ đâu
Ở đời
sống chết liền nhau
Vô thường
sự vật, chớ mau quên lời!
Khi ta
từ giã cõi đời
Khắc
ghi giáo pháp ở nơi tâm mình
Y lời
ta dạy thực hành
Thay ta
lời đó trở thành đạo sư
Đưa đường
chỉ lối qua bờ
Ngát hương
giác ngộ đợi chờ bấy lâu
Còn gì
cần đến ta đâu
Thôi mau
chuẩn bị cùng nhau lên đường!"
Phật
cùng đệ tử thân thương
Đi về
hướng Bắc, dặm trường bao la
Dừng
chân ở Câu Thi Na
Một làng
nhỏ bé không xa kinh thành.
Phật
ngồi, đệ tử vây quanh
Cùng nhau
nghỉ dưới cây xanh vườn làng
Phật
quay qua nói A Nan:
"Đây
nơi nhập diệt ta đang đợi chờ!"
Đệ Tử Cuối Cùng
Chợt đâu
có một ông già
Tên là
Tu Bạt Đà La trong làng
Đến
xin gặp Phật hỏi han
Phật
đồng ý tiếp dù đang mệt người.
Ông già
thắc mắc thốt lời
Ưu tư
xuất phát từ nơi tu hành
Phật
bèn giảng dạy chân tình
Nghe xong
ông lão thấy mình an vui
Dù là
ngày cuối cuộc đời
Phật
luôn cứu độ cho người trầm luân
Ông già
sung sướng vô ngần
Xin quy
y Phật ân cần thiết tha
Đồng
thời xin được xuất gia,
Phật
bèn đặc cách nhận là vị Tăng
Đất
trời rực rỡ ánh vàng
Mừng
người đệ tử vẻ vang cuối cùng.
Những Lời Dạy Cuối Cùng
Phật sau
đó tiến ung dung
Vào vườn
nằm võng dưới từng lá hoa
Giữa
hai thân cây Sa La
Muôn hoa
trắng xóa nở ra đón ngài,
Vây quanh
đệ tử trong ngoài
Sụt sùi
khóc lóc có vài người thôi
Còn thì
tất cả im hơi
Giữ tâm
thanh tịnh nhìn ngài lặng yên.
Phật
bèn nói giọng êm đềm
Những
lời dạy cuối cất lên nồng nàn:
"Các con
hãy nhớ kỹ càng
Những
lời ta dạy đã hằng bao năm
Chính
dục vọng, chính lòng tham
Nguyên
nhân mang lại vô vàn đau thương
Cuộc
đời biến đổi vô thường
Chớ nên
tham đắm vấn vương vật gì!
Tu hành
nỗ lực mau đi
Thân tâm
thanh lọc sớm khuya nhiệt tình
Để mau
giải thoát đời mình
Đạt
chân hạnh phúc quang vinh trường tồn!"
Phật
ngừng, rồi lại dạy luôn:
"Tự mình
thắp đuốc tìm đường mà đi
Pháp ta
truyền dạy xưa kia
Hãy dùng
làm đuốc xa lìa bến mê
Bến bờ
giác ngộ tìm về
Tự mình
giải thoát! Chớ hề cậy trông!
Các con
đừng có chờ mong
Đừng
chờ giải thoát từ trong tay người!"
Phật Nhập Niết Bàn
Dặn dò
xong Phật khoan thai
Nghiêng
về bên phải thân ngài nhẹ xoay
Đầu
ngài đặt sát lên ngay
Trên bàn
tay phải. Mắt đầy từ bi
Êm đềm
khép lại đôi mi
An nhiên
viên tịch, xa lìa trần gian.
Phật
vừa nhập cõi Niết Bàn
Hoa Sa
La rụng, muôn vàn cánh bay
Phủ lên
thơm ngát vườn này
Tháng
Tư âm lịch, hôm nay ngày Rằm
Trời
cao vằng vặc bóng Hằng
Đêm nay
soi tỏ ánh vàng gần xa.
Kim thân
Đức Phật Thích Ca
Mọi người
tẩm liệm thật là tôn nghiêm
Bẩy ngày
sau được chuyển lên
Một ngôi
chùa lớn để đem "trà tỳ"
Lễ hỏa
thiêu Đấng Từ Bi
Theo như
phong tục xưa kia xứ này.
Lửa châm
nhưng chẳng cháy ngay
Chờ đệ
tử lớn về đây lễ ngài,
Lễ vừa
xong trước quan tài
Lửa kia
bừng cháy tỏa dài linh thiêng
Một thời
gian lửa lắng chìm
Sau khi
đốt cháy hết kim thân ngài
Xương
tro sót lại nơi này
Những
viên xá lợi phơi bày quý thay!
Phân Chia Xá Lợi Để Thờ
Quốc vương
tám nước quanh đây
Nơi miền
bắc Ấn của ngày xa xưa
Muốn
mang xá lợi về thờ
Sẵn sàng
gây chiến, ganh đua dành phần.
Cuối
cùng có một hiền nhân
Thốt
lời khuyên giải xử phân hợp tình:
"Hầu
như suốt cả đời mình
Phật
luôn dạy dỗ chúng sinh một điều
Chớ thù
hận! Hãy thương yêu!
Nay ta
gây hấn chẳng theo lời vàng
Phật
vừa mới nhập Niết Bàn
Thế là
phản bội phũ phàng lắm thay!
Hãy ngừng
tranh chấp lại ngay
Hãy phân
chia xá lợi này đều nhau
Thỉnh
về xây tháp dài lâu
Tôn thờ
xá lợi trước sau một lòng
Ghi ơn
Phật đẹp vô cùng
Vị Thầy
trí tuệ, tình thương dạt dào!"
Lời khuyên
hợp lý biết bao
Quốc
vương tám nước cùng nhau thuận lời.
Giáo Pháp Vẫn Còn Tồn Tại
Phật Thích
Ca đã qua đời
Ở bên
Ấn Độ từ thời xa xăm
Hơn hai
ngàn năm trăm năm
Nhưng
lời Phật dạy vẫn nằm tim ta
Những
lời giáo pháp gấm hoa
Dạt dào
trí tuệ, chan hòa tình thương
Vượt
thời gian, vượt biên cương
Ngàn đời
tiếp nối, bốn phương lưu truyền.
Ai mà
giữ vững lòng tin
Muốn
theo ánh đạo, muốn tìm nguồn vui
Muốn
trừ nỗi "khổ" ở đời
Hãy mau
thực hiện những lời Phật ban.
Hận thù,
ích kỷ, tham lam
Chúng
sinh tận diệt dễ dàng quản chi.
Nương
theo giáo lý từ bi
Tới bờ
giải thoát còn gì lo âu,
Sáng soi
trí tuệ nhiệm mầu
Thân tâm
an lạc khác đâu Phật Đà,
Theo đường
Phật chỉ dạy ta
Chúng
sinh thành Phật, thăng hoa kiếp người,
Nhập
hàng Giác Ngộ tuyệt vời
Cũng mang
an lạc cho đời quang vinh!
Cầu mong
tất cả chúng sinh
Luôn luôn
hạnh phúc, an bình gần xa!
Toàn lời
đức Phật Thích Ca
Tóm trong
bài kệ thật là đơn sơ:
"Chớ
làm điều ác bao giờ
Làm điều
lành tốt người chờ, người mong
Giữ tâm,
giữ ý sạch trong
Là lời
Phật dạy ghi lòng chớ quên!"
MỤC LỤC
Lời Nói Đầu
Vui Thay Mộng Đẹp
Rằm Tháng Tư Phật Ra Đời
Nhà Tiên Tri Viếng Thăm
Ma Da Hoàng Hậu Qua Đời
Thái Tử Nhân Từ
Lễ Xuống Ruộng
Người Đẹp Da Du Đà La
Thi Tài Cầu Hôn
Cung Vàng Điện Ngọc
Một Bài Ca Hay Và Mới Lạ
Gặp Người Già
Gặp Người Bệnh
Gặp Người Chết
Thú Vui Tan Dần
Ý Tưởng Thoát Trần
Nỗi Lo Của Nhà Vua
Vượt Thành Tìm Chân Lý
Cuộc Tìm Đạo Bắt Đầu
Sáu Năm Chiến Đấu
Cúng Dường
Cuộc Chiến Đấu Vĩ Đại
Thức Tỉnh
Chọn Người Dạy Đạo
Lời Dạy Đầu Tiên
Tứ Diệu Đế
Bát Chánh Đạo
Đạo Vàng Sáng Tỏ
Những Lời Tán Dương
Thuyết Pháp Tại Trúc Lâm
Đề Bà Đạt Đa
Trở Về Quê Hương
Trưởng Giả Cấp Cô Độc
Vua Tịnh Phạn Qua Đời
Tỳ Kheo Ni
Bốn Mươi Lăm Năm Thuyết Pháp
Những Ngày Cuối Cùng
Đệ Tử Cuối Cùng
Những Lời Dạy Cuối Cùng
Phật Nhập Niết Bàn
Phân Chia Xá Lợi Để Thờ
Giáo Pháp Vẫn Còn Tồn Tại
1) Đại
Hội Phật Giáo Thế Giới họp tại Tokyo (Nhật Bản) năm 1952
đã thống nhất:
- Đức
Phật Thích Ca đản sinh năm 624 trước TL, nhập niết bàn năm
554 trước CN.
- Phật lịch được tính từ năm Đức Phật nhập niết bàn:
554 trước CN.
Đến Đại Hội Phật Giáo thế giới họp tại Phnom Penh (Kampuchia)
thống nhất ngày đản sinh của Đức Phật là ngày Rằm tháng
Tư âm lịch.
2) Theo
Phật Giáo Bắc Tông: Thái tử Tất Đạt Đa đản sinh ngày
mồng 8-4, xuất gia đêm mồng 8-2, thành đạo ngày 8-12, nhập
niết bàn ngày 15-2 âm lịch.
Thái tử xuất gia năm 19 tuổi, 5 năm tìm thầy học đạo,
6 năm khổ hạnh trong rừng già, 49 ngày tự tu thiền định,
thành đạo năm 30 tuổi. Hóa độ trong 49 năm.
3) Theo
Phật Giáo Nam Tông: lấy ngày Rằm tháng Tư để kỷ niệm
ba đại lễ: Đản Sinh, Thành Đạo và Nhập Niết Bàn.
Thái tử xuất gia năm 29 tuổi, thành đạo năm 35 tuổi. Hóa
độ trong 45 năm.
Tài Liệu Tham Khảo
1) The Story
Of Buddha
Jonathan Landaw
2) Lược
Truyện Đức Phật Thích Ca
Jonathan Landaw (dịch giả Thích Chân Tính)
3) Cuộc
Đời Đức Phật
Jonathan Landaw (dịch giả Thích Trí Chơn)
4) Lịch
Sử Đức Phật Thích Ca
Thích Minh Châu
5) Đức
Phật Thích Ca Mâu Ni
Thích Thiện Hoa (Trích Phật Học Phổ Thông)
6) Lịch
Sử Đức Phật Thích-Ca-Mâu-Ni
Gia Tuệ
7) Đức
Phật Thích Ca Mâu Ni
Thích Đức Nhuận
8) Lược
Sử Đức Phật
Thích Chơn Thiện (Trích Phật Học Khái Luận)
9) Thích
Ca Mâu Ni Phật
Tinh Vân Đại Sư (dịch giả Dương Thu Ái)
10) The
Life Of The Buddha
Narada Maha Thera
11) Cuộc
Đời Đức Phật
A. Ferdinand Herold (dịch giả Tịnh Minh)
12) Lich
Sử Đức Phật Tổ Cồ Đàm
Maha Thongkham Medhivongs
13) The
Buddhist Catechism
Henry S. Olcott (dịch giả Thích Trí Chơn)
14) The
Wisdom Of the Buddha
Jean Boisselier (dịch giả Carey Lovelace)
15) Ánh
Đạo Vàng
Võ Đình Cường
Vài Hàng Về Tác Giả:
* Tên thật:
Ngô Tằng Giao
* Bút
hiệu: Tâm Minh
* Sinh
tại Hà Nội. Trưởng thành tại Sài Gòn.
Lập
nghiệp tại Đà Lạt.
* Quy y
tại chùa Linh Sơn, Đà Lạt.
Pháp danh
Tâm Minh.
* Gia nhập
Luật Sư Đoàn Sài Gòn (1962)
và Ban
Giảng Huấn Viện Đại Học Đà Lạt (1966)
* Tạm
cư tại Virginia, Hoa Kỳ vào mùa
Lễ Tạ
Ơn 1989 cùng vợ và ba con
* Sách
biếu, không bán.
* Tác
giả không giữ bản quyền.
* Hoan
nghênh tái bản ấn tống
hoặc
phổ biến dưới bất kỳ hình thức nào khác.
Tâm Minh Ngô Tằng Giao
45481 Caboose Terrace
Sterling - VA 20166
USA