Ngày thứ 25 PHÁP THOẠI 22

Ngày Thứ Hai Mươi Lăm 
PHÁP THOẠI 22 (Chiều ngày 11/7/ÂL)

Hôm nay có một nhân duyên, là có người gởi email cho thầy hỏi về thiền định, và nói là thiền định có đưa đến giác ngộ, giải thoát không?

Chẳng có thiền định nào đưa đến giác ngộ, giải thoát cả các con ạ. Bát định ngàn xưa của bà-la-môn giáo do không đưa đến giác ngộ, giải thoát  nên Đại bồ-tát Sĩ-đạt-ta của chúng ta đã từ bỏ. Và lộ trình tu tập hiện nay của chư tăng theo Nam truyền là giới, định và tuệ. Trọn bộ Visuddhi Magga (Thanh Tịnh Đạo) của ngài Buddhaghosa cũng chỉ nói đến giới, định và tuệ.

Định thì thiên hô vạn hát, ở đâu cũng có định cả. Bất cứ ngành nghề nào, bất kỳ công ăn việc làm nào trên thế gian, nếu muốn thành công, thành đạt, muốn có hiệu quả thì phải có định. Và ngay chính trong chùa này, thầy thấy rất nhiều các sư, các chú, trong sinh hoạt hằng ngày đều có định cả. Có điều là có định sâu, định cạn, định chút chút hoặc thoáng định, sát-na định mà thôi.

Có lần, có một người cư sĩ kể chuyện:

“- Hồi con chưa biết Phật, chưa biết tu, có nhân duyên lái xe chở một vị thiền sư già, nổi danh nhiều nước (là thiền sư Kim Triệu). Ngài gầy ốm, rắn rỏi, nghiêm trang nhưng ăn nói lại rất nhỏ nhẹ, dịu dàng nên con đem tâm kính trọng.

Nghĩ đến quảng đời ăn chơi hư hỏng của mình, con tâm sự:

- Bạch ngài, cuộc đời con coi như bỏ! Hôm nay may mắn có chút phước lành được chở ngài như thế này là quý hoá lắm rồi. Con chẳng biết tu, biết tập, chẳng biết Phật giáo là gì cả!

- Không phải đâu! Ngài nhẹ nhàng nói rồi mỉm cười! Ông có tu đấy mà ông không biết đó thôi!

Nghe nói vậy, con cười phá lên:

- Thôi, ngài đừng nhạo con nữa! Con mà tu thì chắc là thiên hạ này đều thành Phật hết rồi!

Chợt ngài cất giọng nghiêm trang:

- Đạo Phật chỉ có định và tuệ là quan trọng nhất. Không có định, không có tuệ thì đừng nói đến giác ngộ, giải thoát, chấm dứt tham sân si, phiền não...

Rồi ngài nói tiếp:

- Xem kìa, ông lái xe, ông tỏ ra rất bình tĩnh, ổn định tâm sinh lý, thần kinh vững vàng; ông nói chuyện với tôi mà ông vẫn chú tâm, tĩnh niệm trong từng giây khắc; được như vậy là ông có sẵn Định đó. Ngoài ra, mặc dầu vẫn nói chuyện với tôi mà mắt ông, tâm ông vẫn quan sát rõ ràng xe qua, xe lại, người đi xe máy và cả khách bộ hành nữa. Thoáng chốc kế tục thoáng chốc mà ông vẫn quan sát rất kỹ để kịp xử lý trong mọi tình huống bất ngờ nhất. Như vậy là ông có Tuệ đó. Có chú tâm là có định, có quan sát rõ ràng là có tuệ. Vậy, định tuệ gì ông cũng đang sẵn có cả, sao gọi là không tu? Chỉ cần trở về với chánh niệm (định) và tỉnh giác (tuệ) thường trực là ông đã sử dụng những chi phần quan trọng nhất trong Bát Chánh Đạo rồi; nếu phân tích cho kỹ ra, thì ông cũng đang tu tập Tứ Niệm Xứ đó vậy!

Nghe ngài giảng, con lạnh toát cả người! Hoá ra, con chưa phải là kẻ hư hỏng, bỏ đi! Một niềm vui thầm lặng nhưng phới phới, tuôn chảy trong lòng. Từ đó con không tự ti, mặc cảm nữa. Và từ đó, con đến với đạo Phật rất dễ dàng. Hoá ra là chỉ phát triển những gì có sẵn trong lòng mình, trong tâm trí mình”.

Câu chuyện của người cư sĩ cũng chính là câu chuyện của các con, của đại chúng tăng ni hôm nay. Vậy ai cũng có sẵn Định và Tuệ cả.

Có Định, khí huyết điều hoà.

Có Định, tâm lý ổn định, không loạn.

Có Định, bình tĩnh trong mọi lúc, mọi khi.

Có Định, không hấp tấp, vội vã.

Có Định, loại bỏ tính khí thất thường.

Có Định, hiệu quả trong công việc.

Có Định, không lao xao, thất niệm.

Có Định, không hôn trầm, dã dượi.

Có Định, luôn làm chủ thân khẩu.

Có Định, xử lý được những tình huống bất ngờ.

Có Định, nói tóm lại, là chư tăng ni sẽ đạt hiệu quả cao khi quét sân, tưới vườn, lượm rác, giặt giũ, nấu ăn, bửa củi, xách nước, dựng đá, trồng cây, học hành, đọc kinh, nghe pháp... Ngoài ra, đời sống tu viện sẽ yên lặng, hoà bình... không có khẩu tranh, khẩu chiến, không có xích mích, chọc ghẹo nhau, không có những cử chỉ, ngôn lời vô ích, phù phiếm... Còn nữa, có Định, có tâm lắng yên thì tuệ minh sát mới phát huy tác dụng. Như tay cầm mặt kính vững vàng, không nghiêng chao (Định) thì mặt kính mới phản ánh sự vật một cách rõ ràng, chân xác (Tuệ) được.

Có người nói không cần Định. Họ nói có lý khi Định ấy là sở đắc, bản ngã, là bát định của bà-la-môn. Còn đi vào định của Phật là định ly dục, hoàn toàn khác nhau. Và khi mà định tuệ song tu hoặc định tuệ trong ngũ lực – thì phải nói là chúng xuất hiện đồng thời, không trước, không sau, trong mọi sinh hoạt của đời sống, trong khi ứng xử, giao tiếp, nói năng, ngồi nằm, kinh hành, đọc sách và cả khi đại tiểu tiện... nữa vậy.

Tuệ là tối thượng, nhưng phải cần có Định làm nền tảng. Tuy nhiên ở đây, thầy chỉ muốn chư tăng ni có cái định với nghĩa tâm không loạn, có chú tâm, chú niệm khi sổ tức, tuỳ tức và trong mọi sinh hoạt hằng ngày, vậy là quý hoá lắm rồi!