Chương 8: Quan Điểm Về Từ Bi, Sân Giận

09 Tháng Sáu 201200:00(Xem: 10709)

NẾP SỐNG TỈNH THỨC
CỦA ĐỨC ĐẠT LAI LẠT MA
Tập 2
Thích Nữ Giới Hương
Nhà xuất bản Hồng Đức 2012

Chương 8
Quan điểm về Từ bi, Sân giận


1. ÁI KIẾN ĐẠI BI 

Nếu chúng ta có tình thương và lòng từ bi bao trùm khắp mọi chúng sinh, đặc biệt là đối với kẻ thù, đó là tình thương và lòng từ bi chân thực. Nếu tình thương và lòng từ bi chỉ nhằm hướng đến bạn bè hay vợ chồng con cái của mình, thì căn bản không phải tình thương chân chính. Đó là lòng tham đắm. Tình thương ấy không thể tồn tại lâu dài. (Ocean of Wisdom)

2. AN BÌNH TRONG TÂM

Chẳng bao giờ ta có được hòa bình trên thế giới, nếu chưa tìm được an bình trong chính tâm ta.

3. BẠO LỰC

Bằng bạo lực, chúng ta có thể “giải quyết” một vấn đề, nhưng chúng ta lại gieo mầm cho một vấn đề khác.

4. BIỆT & CỘNG NGHIỆP

Vũ trụ chúng ta đang sống có thể được hiểu theo góc độ của một sinh vật sống trong đó mỗi tế bào hoạt động trong sự phối hợp cân bằng với mọi tế bào khác. Nếu một trong những tế bào này bị tổn hại thì sự thăng bằng đó bị tổn hại và xuất hiện nguy cơ đối với toàn bộ những tế bào khác. Ngược lại, điều này đề nghị rằng mỗi cá nhân chúng ta có mối quan hệ mật thiết với tất cả những người khác và với môi trường mà chúng ta đang cư trú. Điều đó cũng trở nên hiển nhiên rằng mỗi hành động tạo nghiệp của chúng ta về thân, khẩu, ý, cho dù là nhẹ hay vụn vặt, dường như nó đã để lại ảnh hưởng không chỉ cho chính bản thân chúng ta mà còn cho tất cả những người khác nữa.

5. CÁCH CHINH PHỤC MỌI NGƯỜI

Nếu chúng ta có tấm lòng từ bi, chúng ta sẽ chinh phục được nhiều bạn bè và trong lòng cảm thấy tràn đầy hạnh phúc hơn. Kẻ thù là người đã dạy chúng ta thực hành đạo đức của lòng bao dung và từ bi.

(Ethics for the New Millennium)

6. CHẤP NHẬN

Chúng ta phải chuẩn bị tinh thần chấp nhận sự ít đau đớn hầu tránh được nỗi khổ lớn hơn của cái chết. Chỉ là việc thường tình khi chúng ta tự nguyện chịu đựng sự khổ sở nhằm mục đích để tránh một tình trạng tệ hại quá mức. Tôi cũng nhận thấy rằng điều ấy không phải luôn luôn dễ dàng quyết định. Khi lên sáu hoặc bảy tuổi, tôi bị chích ngừa bệnh đậu. Nó thực sự rất đau khiến tôi đâm ra nghi ngờ khi nghe người ta bảo rằng cơn đau ấy chẳng ăn nhằm gì nếu so sánh với chính căn bịnh hiểm nghèo đó. Nỗi đau nhức kéo dài đến mười ngày và hiện nay kết quả trên cánh tay tôi vẫn còn bốn cái sẹo lớn!

(Ethics for the New Millennium)

7. CHẤT LIỆU YÊU THƯƠNG

Thiếu tình thương và lòng từ bi xã hội loài người sẽ gặp nhiều khổ đau. Sống không có tình người, tương lai nhân loại sẽ phải đối đầu với những vấn đề khó khăn và bất an. Cho nên tình thương là chất liệu quan trọng và cần thiết nhất cho sự sống của con người.

(Kindness, Clarity and Insight)

8. CHỊU ĐỰNG

Hãy tưởng nghĩ một tai nạn xảy ra cho một người bị bắn vào bụng. Sự đau đớn thực khủng khiếp. Chúng ta nên làm gì? Dĩ nhiên chúng ta cần phải chịu đựng việc giải phẩu để lấy viên đạn ra. Điều này càng làm vết thương đau nhức hơn. Nhưng chúng ta phải vui vẻ chấp nhận việc đó hầu khắc phục vượt qua vấn đề căn bản. Tương tự cho sự nhiễm độc hay một tổn hại lớn lao khiến chúng ta mất cánh tay hoặc chân để bảo vệ mạng sống.

(Ethics for the New Millennium)

9. CHÚNG TA CẤN TÌNH THƯƠNG

Niềm khát vọng chính yếu của con người là muốn có an lạc. Tôi không rõ vũ trụ với vô số giải ngân hà, tinh tú và các hành tinh có ý nghĩa sâu xa gì hay không, nhưng tôi biết chắc một điều là tất cả mọi người sống trên quả địa cầu này đang mưu tìm một cuộc sống hạnh phúc cho chính bản thân mình.

Chúng ta không phải là các vật dụng làm bằng máy móc. Chúng ta cũng chẳng phải thuần túy là vật chất; chúng ta còn có tình cảm và sự hiểu biết. Nếu chúng ta là những thực thể cơ khí thì chính những máy móc đó đã có thể làm giảm bớt nổi khổ đau và đáp ứng được tất cả mọi nhu cầu của chúng ta. Nhưng nếu chỉ có tiện nghi vật chất thì chưa đủ. Không một đồ dùng nào dù đẹp đẽ và giá trị cách mấy có thể giúp chúng ta cảm thấy yêu thương được.

Chúng ta cần điều gì sâu sắc hơn, tôi muốn nói đến tình thương của con người. Với tình thương hay lòng từ bi, tất cả những tiện nghi vật chất mà chúng ta có để sử dụng sẽ trở thành xây dựng và mang lại nhiều kết quả tốt. Tuy nhiên, nếu thiếu tình người mà chỉ có riêng lợi ích vật chất sẽ không thỏa mãn và cũng chẳng giúp chúng ta có được hạnh phúc cùng sự an bình trong tâm.

 (The Compassionate Life)

10. CHÚNG TA LÀ CON NGƯỜI

Vị tha và hiểu biết người xa lạ trở nên quan trọng khi những văn hóa đang phát triển giúp con người gần nhau. Mặc dù vậy, thái độ bài ngoại (không thích người nước ngoài) vẫn là tâm lý của nhiều người.

Khi chúng ta gặp một người xa lạ với một thái độ thân thiện, chúng ta nên nhớ người lạ cũng sẽ cảm thấy thân thiện như chúng ta. Đây là cách vượt qua bức chấn thành giữa người lạ, chúng ta và gia đình. Chỉ có cách này thì tình người của chúng ta tăng trưởng. Cảm giác ghét người xa lạ cũng là diễn tả sự sợ hãi của chúng ta đối với người chưa quen biết. Khi gặp nhau lần đầu cũng có sự e dè và giữ gìn nhưng từ từ nổi sợ được giảm đi.

Khi tôi gặp mọi người mà tôi chưa biết, tôi ít để ý đến liệu họ giàu hay nghèo. Nhưng tôi sẽ để ý đến gương mặt, nụ cười và đôi mắt của họ. Những cái này giúp cho tôi biết về họ hơn là những gì viết trên giấy hay trong hộ chiếu của họ. Mỗi lần tôi nói chuyện với người khác văn hóa, tôi cảm thấy chắc chắc về điều không làm chúng ta khác nhau là vì tất cả đều là con người. Khi những đứa trẻ từ Châu Phi, Châu Á, Châu Ân gặp nhau, chúng chơi đùa với nhau không có sự khác biệt. Nói chung, chúng không để ý sự khác nhau của những nền văn hóa. Chúng chơi với nhau như bạn không để ý đến màu da hay chủng tộc. Đây là bức tranh của cộng đồng lớn chúng ta.

(Path of Wisdom, Path of Peace, 130-1)

11. CHUYỂN ÁC NGHIỆP 

 Kẻ thù làm hại chúng ta vì lầm lỗi và vô minh. Nếu bạn cũng giận dữ vì nhầm lẫn thì cả hai đều có lỗi. Tại sao bạn lại bảo là người này đúng, người kia sai? Điều tai hại bạn gặp hôm nay là do ác nghiệp bạn ðã gây trong quá khứ. Bạn không thích nó thì tại sao lại phạm các lỗi lầm ðó? Vì mọi việc đều do mình tạo tác, sao lại giận người khác? Bao lâu bạn chưa chuyển được ác nghiệp cũ thì quả xấu của nó vẫn còn tiếp tục xảy ra.

12. CÕI LÒNG RỘNG MỞ

Không ai cảm thấy hạnh phúc khi tâm mình nổi cơn giận dữ. Bao lâu trong lòng chúng ta còn chứa đầy sự thù hận, thì sẽ không bao giờ có hạnh phúc lâu dài. Để đạt được sự an lạc, thanh bình, và chân thực, chúng ta cần phải chế ngự tính giận dữ và phát triển tình thương với cõi lòng rộng mở. 

(How To Practice The Way To A Meaningful Life) 

13. CỘNG NGHIỆP

Trận động đất ở Ấn Độ là một điềm bất hạnh cho nước Ấn. Đó là kết quả phát sinh từ các nghiệp không tốt. Không có khổ đau nào bất công, cũng không có khổ nào vô cớ... Nếu như khổ đau không phải là hậu quả phát sinh từ nghiệp trong quá khứ thì thế giới này phải là một thế giới vô cùng ác độc và phi lý.

Tuy nhiên, muốn thấu triệt được những hiện tượng hiển nhiên ấy phải tin vào sự tái sinh, nếu không, ta sẽ không thể nào hiểu được tại sao một đứa trẻ vô tội hay một thiếu phụ chưa bao giờ làm hại ai phải gánh chịu những đau đớn lớn lao. Bất cứ một hành động nào cũng sẽ đưa đến hậu quả ngay hôm nay hay ngày mai, trong kiếp sống này hay kiếp sống khác. Quy luật nhân quả không chỉ tác động trên bình diện cá nhân mà còn bao gồm cả một tập thể hay một quốc gia.

14. CỰC ĐOAN

Cố gắng hết khả năng mà không rơi vào cực đoan là điều nên làm.

15. DẤU HIỆU CỦA SỰ YẾU HÈN

Người thiếu bình tĩnh sáng suốt sẽ dễ dàng nổi nóng tức giận đưa đến sự đổ vỡ thất bại. Tánh nóng giận này là dấu hiệu của sự yếu hèn chứ không phải sức mạnh.

16. ĐAU KHỔ VÌ THIẾU TÌNH THƯƠNG

Chúng ta có thể giàu sang, có địa vị và học thức nhưng thiếu tình thương và lòng từ bi chúng ta sẽ không có an lạc trong tâm hồn, và gia đình, ngay cả con trẻ của bạn cũng khổ đau. Tình thương là chất liệu cần thiết giúp cho tâm con người an lạc. Phương pháp căn bản để có được cuộc sống hạnh phúc là hằng ngày nên tu luyện tâm mình dứt bỏ các ý nghĩ ác và phát triển các điều lành.

(How To Practice The Way To A Meaningful Life)

17. ĐI VÀO CẢNH GIỚI THẤP KÉM

Ví dụ các Tăng Ni học tập kinh điển. Lúc đầu mới vào tu viện họ rất khiêm tốn. Về sau, dần dần họ có kiến thức, trở thành các học giả với cấp bằng Tiến Sĩ Phật Học (Geshe). Họ bắt đầu thu nhận đệ tử và tín đồ. Từ đó, có vị bắt đầu thay đổi. Thỉnh thoảng tôi gặp một vài tu sĩ có đệ tử người Tây Phương, họ tỏ vẻ rất hãnh diện. Các thương gia cũng vậy. Khi thành công trong việc kinh doanh họ ra vẻ ta đây, đeo nhẫn và đồng hồ mắc tiền. Ở Tây Tạng, họ đeo bông tai đắt giá. Rốt cuộc, bông tai chỉ làm rách tai họ chứ chẳng có ích lợi gì.

Khi các vị thiền sư ở trên núi cao có chút danh tiếng thì họ bắt đầu rời nơi ẩn tu để xuống núi. Lúc đầu họ khuyên mọi người nên thiền định quán tưởng về cuộc đời vô thường và khổ đau. Nhưng lần hồi, họ quên hết các thiện tính này, và tiêm nhiễm những ác tính như ganh ghét và tranh chấp. Người hiền lành và khiêm cung không lừa dối hay bắt nạt kẻ khác. Chỉ có những người thích khoe khoang mới sanh tâm đố kỵ và hơn thua. Do đó, tự khen và đề cao mình là điều rất nguy hiểm. Từ đó, chúng khuyến khích tạo nên các tính xấu tiêu cực. Bởi vậy, chúng ta cần hiểu rằng những ai thường chỉ trích chúng ta là những người bảo vệ chúng ta. Họ ngăn ngừa để chúng ta khỏi bị đọa vào các cảnh giới thấp kém khổ đau.

 (The Joy of Living and Dying in Peace)

18. ĐỊNH NGHĨA TỪ BI

Từ Bi là gì? Từ Bi là điều mong ước mọi người khác không còn đau khổ. Nhờ thực hành tâm từ bi mà chúng ta đạt đến sự giác ngộ. Từ bi khích lệ chúng ta thực hành những việc làm đạo đức nhằm hướng đến quả vị thành Phật. Do đó, chúng ta cần nỗ lực tinh tấn phát triển tâm từ bi.

(An Open Heart)

19. ĐỔI THÙ THÀNH BẠN

Chúng ta tu tập lòng tốt và vị tha chẳng những cho chính gia đình và bạn bè mà còn cho những kẻ chống đối ta. Nếu nhìn trong cách này thì kẻ thù chính là bạn bè của chúng ta. Kẻ thù là đá thử sức mạnh bên trong, thử lòng vị tha và sự kính trọng của chúng ta đối với họ. Kinh Đại thừa dạy chúng ta những điều này.

(Path of Wisdom, Path of Peace, 129)

20. ĐỘNG CƠ CỨU NGƯỜI

Theo quan điểm Phật giáo, động cơ thúc đẩy gây ra sự hung bạo là điều quan trọng. Một trong những chuyện tiền thân của Đức Phật kể rằng: có một lần Ngài là một lái buôn cùng với năm trăm người khác đang lênh đênh trên một chiếc ghe lớn. Trong số năm trăm người ấy có một tên sát nhân mưu đồ giết hết 499 người kia để cướp tiền bạc của họ. Vị lái buôn cố thuyết phục hắn nhưng vô ích. Ngài tự hỏi: "Vậy phải làm sao bây giờ? Nếu giết tên sát nhân sẽ cứu được 499 mạng người nhưng phải gánh chịu nghiệp ác; nếu không giết hắn, hắn sẽ giết hết anh chị em của mình trên chiếc ghe này". Sau cùng, vị thương buôn quyết định giết tên sát nhân và chấp nhận gánh chịu nghiệp ác. Tuy nhiên hành động đó của người lái buôn không những cứu được 499 mạng người mà còn giúp tên sát nhân tránh khỏi nghiệp hung dữ vì đã không giết hại những người vô tội. Hành động ấy tất nhiên cũng mang lại nghiệp lành!

21. ĐỐT CHÁY RỪNG CÔNG ĐỨC

Nếu một người nào đó thách thức kích động chúng ta, chúng ta nên kiềm chế bản thân mình không trả đũa lại, thì dù cho người đó có làm gì đi nữa họ cũng không thể gây hại cho chúng ta. Trái lại, khi những cảm xúc mạnh mẽ như vô cùng tức giận, căm thù hay lòng ham muốn xuất hiện, chúng tạo nên sự rối loạn trong tâm hồn chúng ta. Ngay lập tức chúng phá hoại sự an lạc trong tâm chúng ta cũng như tạo nên sự buồn phiền, đau khổ và huỷ diệt công đức tu hành của chúng ta.

(An Open Heart)

22. ĐỨC HẠNH CỦA TÔN GIÁO

Tôn giáo không phải là mặc áo cà sa, hay tụng niệm mà tôn giáo là những điều rất bình thường như lòng bi mẫn (compassion), lòng tha thứ (tolerance), lòng thông cảm người khác.

23. ĐỨC TÍNH NHIỆM MẦU

Lòng từ bi là đức tính nhiệm mầu và quý báu nhất. Tôi tin rằng khi nói đến tâm từ bi là chúng ta ghi nhận rõ bản tính của con người là hiền lành và hay xót thương. Ví dụ, một khoa học gia đã cho tôi biết vài tuần đầu em bé vừa mới ra chào đời rất quan trọng vì bộ não của hài nhi trong thời gian này đang phát triển. Đó là thời kỳ mà em bé rất cần sự chăm sóc, vỗ về, âu yếm của bà mẹ. Điều này chứng tỏ rằng mặc dù không biết mặt người đó là ai, nhưng đứa trẻ vẫn cần đến tình thương săn sóc của người lớn. Nếu không được như thế, sẽ gây tai hại đến sự phát triển về sức khỏe nơi bộ não của em bé.

(Universal Responsibility and the Good Heart)

24. ĐỪNG ĐỂ MẤT TÌNH THƯƠNG

Hòa bình bên ngoài không thể có nếu không có hòa bình bên trong. Ngay khi sân giận ngự trị trong tâm thì không có an bình thật sự. Chúng ta chỉ giải quyết những vấn đề của chúng ta bằng những phương tiện hòa bình thật sự, không chỉ bằng lời nói mà bằng hành động dựa trên tâm an bình. Đây là cách giúp chúng ta có một thế giới tốt hơn.

Khi một người nào lợi dụng chúng ta, đầu tiên chúng ta phải hiểu người đó là một con người và có quyền có hạnh phúc. Với sự kính trọng và tình thương hướng về họ, chúng ta có thể hành động theo hoàn cảnh mà vị ấy tạo. Có nghĩa là chúng ta phản ứng mạnh mẽ nếu cần thiết, nhưng đừng để mất tình thương của chúng ta đối với người đó.

 (Cover of How To Be Compassionate)

25. GANH TỴ BIẾN MẤT

Mở tim và mở tâm với những người khác là cách tốt nhất để vượt qua những hiểu biết sai lầm đưa đến những vấn đề khủng hoảng. Từ bi là suối nguồn hạnh phúc trong chính đời sống của chúng ta và nguồn hạnh phúc mới tìm này nên được rải rộng. Có từ bi xuất hiện thì lòng ghen ghét, tật đố, sân hận sẽ biến mất.

(How To Be Compassionate)

26. GÂY BẤT HẠNH

Nếu chúng ta bám lấy những cảm thọ của sân hận, sợ hãi, lo lắng, thất vọng, chấp thủ thì kết quả là trong tâm của chúng ta sẽ thiếu vắng bóng dáng của hạnh phúc và gây ra niềm bất hạnh cho tha nhân.

Nếu chúng ta duy trì một cảm thọ về từ bi, nhân ái, tử tế thì lúc đó một cái gì đó sẽ tự động mở ra những cánh cửa bên trong của chúng ta. Thông qua đó, chúng ta có thể giao tiếp với những người khác một cách dễ dàng hơn, không cần phải che giấu điều gì và kết quả là những cảm giác sợ hãi, nghi ngờ về chính mình, sự bất an sẽ tự động biến mất.

27. GIẬN DỮ

Giận dữ và lòng sân hận chính là kẻ thù của chúng ta. Chúng là những ác tính cần phải khắc phục và loại bỏ, không chỉ nhất thời, mà phải thường xuyên liên tục trong suốt cả cuộc đời của chúng ta.

28. HẠNH PHÚC CỦA MÌNH VÀ NGƯỜI

Nếu chúng ta không yêu chính mình, làm thế nào chúng ta có thể yêu người? Nếu chúng ta không có từ tâm với chính mình thì chúng ta không thể phát triển từ tâm với người khác.

Nếu có thể, hãy giúp đỡ tha nhân. Nếu không thể, xin ít nhất đừng làm tổn hại ai.

Nếu chúng ta muốn những người khác hạnh phúc, hãy thực hành tâm từ bi. Nếu muốn mình hạnh phúc thì phải thực hành tâm từ bi.

(Ethics for the New Millennium)

29. HẠT GIỐNG TỪ BI

Bao lâu tâm con người còn tồn tại thì hạt giống của tình thương còn hiện hữu. Mặc dù những ý tưởng xấu lẫn tốt, tất cả đều phát xuất từ ở tâm con người, nhưng tình cảm mạnh nhất trong đời sống con người vẫn là lòng yêu thương. Cho nên, hạt giống từ bi luôn luôn là bản chất tự nhiên vốn sẵn có ngay từ lúc con người vừa mới chào đời.

 (Live In A Better Way)

30. HẬU QUẢ CỦA SÂN HẬN

Những hậu quả khi bị chế ngự bởi lòng hận thù là gì? Danh từ “Shedang” hay “căm thù” của Tây Tạng có nghĩa là sự thù nghịch từ nơi sâu thẳm trong lòng. Có một điều gì đó không hợp lý khi chúng ta phản ứng lại những điều bất công hoặc gây tổn hại bằng tâm thù hận. Lòng căm thù của chúng ta chẳng gây ảnh hưởng đến thân xác kẻ thù của chúng ta, nó không làm tổn hại cho họ. Đúng hơn, chính chúng ta lãnh chịu những hậu quả xấu, đắng cay do lòng hận thù của chúng ta gây ra. Nó đục khoét chúng ta từ bên trong. Khi tức giận, chúng ta ăn chẳng biết ngon. Chúng ta không thể ngủ thẳng giấc, nằm lăn qua trở lại suốt đêm mà không cách nào chợp mắt được. Nó ảnh hưởng sâu xa đến chúng ta trong khi đó kẻ thù của chúng ta tiếp tục sống vui vẻ hạnh phúc không biết gì đến tình trạng phiền muộn của chúng ta.

(An Open Heart)

31. HIẾN TẶNG TÌNH THƯƠNG 

Tương lai chúng ta tùy thuộc vào các thế hệ trẻ. Nhằm phát triển một thế hệ của những người có tình thương, điều quan trọng là chúng ta nên hiến tặng cho họ một môi trường của lòng từ bi lúc họ đang còn nhỏ. Điều dễ dàng nhận thấy là những đứa trẻ nào bị cha mẹ bỏ bê, không được chăm sóc kỹ lưỡng, kết quả sau này chúng cảm thấy cuộc sống bơ vơ và không có hạnh phúc. Tâm chúng luôn luôn bị xáo trộn với những nỗi âu lo và toàn bộ đời sống của các em sẽ bị hủy diệt. Trong một gia đình lành mạnh, nơi đó các trẻ con thường xuyên được bảo dưỡng và mến thương, cho nên chúng rất hạnh phúc và đức tính tự tin nơi chúng cũng dễ dàng phát triển. Kết quả, sức khỏe và đời sống của chúng trở nên tốt đẹp và an lạc hơn. Tình thương và lòng từ bi đã góp phần vào sự thành tựu này.

(Worlds in Harmony)

32. ÍCH KỶ & SỰ HẬN THÙ

 Trên mọi vị trí, dù là cá nhân hay thành viên trong một gia đình, cộng đồng, quốc gia và thế giới, những điều ác gây khó khăn nhất mà con người phải đối đầu là tính vị kỷ và sự hận thù. Tánh ích kỷ tôi muốn nói ở đây không phải chỉ cho cái “Tôi” thông thường mà là sự tự đề cao mình quá đáng như trung tâm vũ trụ.

(How To Practice The Way To A Meaningful Life)

33. KẺ THÙ LÀ ÂN NHÂN

Khi phải đối đầu với kẻ thù, cá nhân hay một nhóm người muốn phá hại chúng ta; chúng ta nên xem đó là cơ hội giúp mình thực hành tánh hỷ xả và hạnh nhẫn nhục. Chúng ta nên phát triển các đức tánh này vì chúng rất cần thiết và hữu ích cho chúng ta. Và duy nhất chỉ khi gặp kẻ thù, chúng ta mới thực tập được các thiện tánh trên. Cho nên từ quan điểm nhận thức này, có thể nói kẻ thù là thầy của chúng ta. Hơn nữa, họ là ân nhân mang phúc lành đến cho quý vị.

(An Open Heart)

34. KẾT QUẢ CỦA ĐỨC HẠNH

Một trái tim biết yêu thương như là kết quả của đức hạnh. Tự nó sẽ mang lợi lạc to lớn đến cho nhân loại.

35. KẾT QUẢ CỦA LÒNG TỪ BI

  • Nếu một người bày tỏ sự giận dữ với chúng ta, chúng ta cũng giận dữ lại sẽ đưa đến kết quả của tai họa.
  • Nếu chúng ta làm chủ mình và vẫn bày tỏ tình thương, lòng vị tha và kiên nhẫn thì không chỉ chúng ta vẫn duy trì sự bình an trong lòng mình được mà sự giận dữ của người khác từ từ biến mất.
  • Sân giận chỉ đưa đến thành công tạm thời, thõa mãn trong thời gian ngắn, nhưng sau sẽ gây nhiều sự khó khăn hơn.
  • Khi một người muốn lợi dụng chúng ta, phải hiểu người đó là một con người và có quyền hưởng sự hạnh phúc.
  • Với sự kính trọng và tình thương hướng về họ, chúng ta có thể hành động theo hoàn cảnh mà vị ấy tạo. Có nghĩa là nếu cần thiết chúng ta cũng phản ứng mạnh mẽ, nhưng nhớ đừng để mất tình thương của chúng ta đối với người đó.
  • Thương người khác như mẹ thương con.

(How To Be Compassionate, 15)

36. KHÔNG GÂY THÙ HẬN

Ở Tây Tạng những người vô thần không tin Tam Bảo Phật, Pháp và Tăng. Họ không tôn kính, đốt phá chùa chiền và các bảo tháp. Chúng ta không nên sân giận trước sự hủy diệt đó, vì dù có ai đập phá tượng Phật, đốt cháy kinh điển hay bảo tháp, họ cũng không làm hại được ngôi Tam Bảo. Nếu bạn bè hay người thân của chúng ta bị kẻ khác làm hại là do nghiệp ác của mình đã gây ra trong quá khứ hoặc vì nhiều nhân duyên khác, chúng ta không nên thù hận.

(The Joy of Living and Dying in Peace)

37. KHÔNG NUÔI DƯỠNG OÁN THÙ

Tâm thanh tịnh và an lạc giúp chúng ta tránh được nhiều bệnh tật. Muốn có hạnh phúc chân thật, con người cần trải lòng yêu thương tất cả, không nuôi dưỡng tâm ganh ghét, oán thù ai. Chúng ta không chỉ nhận thức tình thương là đức tính tốt, cao quý mà nên thực hành phát triển nó trong cuộc sống hằng ngày.

(Ethics for the New Millennium)

38. KHÔNG SỢ HÃI

Nếu có quá nhiều sự nghi ngờ, lo sợ, không tin tưởng, giận dữ thì người đó không thể có một cuộc sống thành công và hạnh phúc được.

39. KHÔNG THỂ SỐNG THIẾU TÌNH THƯƠNG

Lúc sinh ra, chúng ta hoàn toàn không biết gì về ý thức hệ, chủ nghĩa hay tôn giáo, và tất cả những điều này về sau chúng ta mới nghĩ đến. Nhưng tình thương thì chúng ta rất cần có ngay vào lúc ấy. Thực vậy, một em bé vừa mới lọt lòng không thể sống nếu thiếu tình thương và sự chăm sóc của bà mẹ.

 (Live In A Better Way)

40. KIỀM CHẾ SỰ NÓNG GIẬN

Lắm khi chúng ta cần hy sinh những niềm vui nhỏ để có được sự an lạc và hạnh phúc. Ví dụ, chúng ta nên đóng tiền phạt còn hơn là bị xử tội phải chặt tay. Nếu chúng ta không chịu đựng nổi những khổ đau nhỏ bé trên cõi đời này thì tại sao chúng ta không cố gắng kiềm chế sự nóng giận là điều khiến cho chúng ta bị đọa đày trong cảnh khổ trần gian? Vì muốn thỏa mãn các dục vọng mà chúng ta phải chịu khổ đau hàng nghìn năm trong cõi địa ngục. Những khổ đau ấy không giúp chúng ta hay những chúng sanh khác thành đạt được mục đích gì trong cuộc đời.

(The Joy of Living and Dying in Peace)

41. KIẾP TRƯỚC

Thế nào là định mệnh của một con người hiện tại là do ảnh hưởng của kiếp trước?

Lúc cận tử nghiệp, thần thức vẫn bị ảnh hưởng bởi các ý niệm và ý nguyện. Những gì chúng ta làm trong kiếp quá khứ sẽ ảnh hưởng đến vị lai. Những gì chúng ta tạo cho người khác thì chúng ta sẽ gặp quả báo trong kiếp tới. Điều này giải thích thần thức vẫn tồn tại và tái sanh với những nghiệp tích luỹ đó trong một thân thể khác có thể là thân thú, con người hay cõi trời.

Ví dụ trồng một cái cây là do có hạt giống. Nghiệp tốt sẽ có do các hạt giống tốt của từ bi, nhẫn nhục, tha thứ. Nghiệp xấu sẽ dần tan do chúng ta thành tâm sám hối một lòng không dám tái phạm nữa. Chúng ta sẽ giải thoát khỏi vòng sanh tử triền miên chỉ khi nào nghiệp xấu của chúng ta đã chấm dứt. Nghĩa là chúng ta thoát khỏi những nghiệp ái dục của trần gian để đạt tâm thanh tịnh của Phật quả. Nhưng nghiệp rất phức tạp và không phải mọi điều xảy ra là do liên quan tới nghiệp lực. Thân người là kết quả của hàng ngàn năm phát triển. Điều này khó để vẽ chính xác thế nào là sự ảnh hưởng của nghiệp hoặc luật tự nhiên.

 (Path of Wisdom, Path of Peace, 62-3)

Như vậy nghiệp không có nguy hiểm sẽ dẫn chúng ta về thuyết định mệnh?

Người Tây Tạng thường nói “Vâng, đó là do nghiệp. Vâng đây là do nghiệp…” Cách nói này để tránh khỏi bị trách nhiệm. Dĩ nhiên, điều này là sai. Khái niệm nghiệp đã cho thấy chúng ta có trách nhiệm với nghiệp của chính mình trong cuộc sống. Động lực tác nghiệp là quan trọng. Ngay khi chúng ta muốn làm điều tốt dù kết quả không như ý, nhưng chúng ta cũng không bị ảnh hưởng. Mặc khác, khi chúng ta không làm gì cả ngay cả khi có một người dựa vào sự giúp đỡ của ta, cũng có thể dẫn đến sự liên kết của nghiệp.

Đây là nghiệp tích lũy của cá nhân. Tích lũy nghiệp liên quan đến xã hội, cộng đồng và gia đình. Tuy nhiên đối với tôi, những cá nhân này là có yếu tố quyết định và bị ảnh hưởng bởi những hành động mà chính họ đã tạo. Tùy thuộc vào động cơ tốt hay xấu. Động cơ là gốc của hành động. Nghiêp cũng có mặt đạo đức và siêu hình.

(Path of Wisdom, Path of Peace, 63-4)

42. LỢI & HẠI

Tâm bình an là nguồn hạnh phúc tuyệt vời nhất. Chúng ta cũng biết lợi lạc của hạnh nhẫn nhục và tai hại của lòng sân hận.

43. LÒNG TỪ BI CHÂN CHÁNH

Lòng từ bi chân chính cần đặt nền tảng trên sự kính trọng người khác và nhận thức rằng mọi người đều có quyền hưởng hạnh phúc và xa lánh khổ đau như các bạn. Trên căn bản này, khi thấy ai đau khổ, bạn nên phát tâm hết lòng thương xót, cứu giúp cho họ.

(Book of Love and Compassion)

44. LÒNG TỪ BI ĐÍCH THỰC 

Lòng từ bi đích thực phát xuất từ sự nhận biết nỗi khổ đau của người khác. Chúng ta cảm thấy có trách nhiệm và muốn giúp đỡ cho họ. Lòng từ bi có hai loại: Trước nhất là ước muốn mọi người thoát khỏi cảnh khổ. Chúng ta thấy sự khổ của họ và mong làm vơi nhẹ bớt đi.

Thứ hai là không chỉ muốn họ có hạnh phúc mà còn ý thức trách nhiệm cần làm giảm thiểu và loại bỏ sự khổ ra khỏi các hoàn cảnh không như ý. Lòng từ bi này được tăng cường bởi sự nhận thức rằng tất cả mọi chúng sanh đều vô thường, nhưng vì chúng ta chấp chặt vào sự thường còn của vạn vật cho nên chúng ta mới khổ đau. Lòng từ bi chân thực giúp chúng ta có ý thức trách nhiệm vì lợi ích của người khác, cũng như khuyến khích chúng ta nhận lãnh chịu trách nhiệm đối với chính mình.

(Worlds in Harmony)

45. LÒNG TỪ BI GIẢI QUYẾT CÁC CƠN KHỦNG HOẢNG

Trước tình hình thế giới hiện nay, sự hợp tác là rất cần thiết đặc biệt trong lãnh vực kinh tế và giáo dục. Do sự khác biệt quá nhiều giữa các quốc gia trên thế giới đã khiến cho phong trào hướng đến một Âu Châu đoàn kết có phần khó khăn. Tôi nghĩ phong trào này ra đời đúng lúc và có ý nghĩa tuyệt vời. Nhưng sự kết hợp giữa các quốc gia không phát xuất từ lòng từ bi hay đức tin tôn giáo mà đúng hơn vì đó là một nhu cầu cấp bách.

(The Compassionate Life)

46. LÒNG TỪ CÓ ĐIỀU KIỆN

Tiêu chuẩn mà chúng ta phân loại mọi người thành kẻ thù hay bạn bè rất rõ ràng. Nếu một người gần gũi hay tử tế tốt bụng với ta, người đó là bạn của ta. Nếu một người làm hại hoặc gây khó khăn cho chúng ta, người đó là kẻ thù của chúng ta. Kèm với sự ưa thích mà chúng ta dành cho các người thân thương là những tình cảm như lòng quyến luyến và sự mong ước được gần gũi mến yêu. Tương tự, chúng ta dành cho những người chúng ta không thích với những cảm xúc tiêu cực như tức giận hay oán thù. Do đó, lòng từ bi của chúng ta dành cho mọi người luôn có giới hạn, thiên vị, thành kiến và với điều kiện là liệu chúng ta cảm thấy có gần gũi được với họ hay không?

(An Open Heart)

47. LÒNG TỪ VÔ LƯỢNG 

Mặc dù từ bi có thể được diễn tả như một hoạt động, nhưng lại không giống như sinh hoạt vật lý, ví dụ như nhảy cao chúng ta chỉ có thể luyện tập đến một mức độ nào đó, chứ không thể vượt quá hơn được. Trái lại, khi nâng cao sự xót thương trước nổi khổ đau của người khác qua tấm lòng rộng mở của chúng ta cùng lúc phát triển được tâm từ bi đến mức độ có thể rất cảm động trước nổi khổ đau tinh tế nhất của kẻ khác vì nhận biết rõ trách nhiệm đối với họ. Điều này khiến cho người có tâm từ bi sẽ tích cực hết lòng cứu giúp mọi người thoát khổ và những nguyên nhân tạo khổ. Trình độ cao thượng này ở Tây Tạng được gọi là nying je chenno, có nghĩa là “đại từ bi” hay từ bi vô lượng. Từ bi không phải là nguồn tài nguyên có thể dùng đến khánh tận như nước khi chúng ta đun sôi thì khô cạn. Do vậy, chúng ta có khả năng phát triển lòng từ bi rất kiên cố và liên tục đến vô hạn và vô lượng.

48. LỬA SÂN ĐỐT RỪNG CÔNG ĐỨC

Tánh sân hận có khả năng ngăn cản sự tiến bộ trong đời sống của chúng ta. Nó khiến quý vị nói lời khiếm nhã độc ác và hành động xấu xa tội lỗi. Khi chúng ta bị khống chế bởi tâm thù hận, chúng ta có thể phạm cả tội giết người. Việc làm tàn ác đó sẽ dẫn đến quả báo là đời sau sẽ bị đọa vào cảnh giới địa ngục khổ đau. Cho dù trong nhiều kiếp quá khứ chúng ta đã tạo được vô lượng công đức do hành động bố thí hay kính lễ cúng dường chư Phật, nhưng chỉ một phút nổi cơn giận dữ, cả rừng phước đức của chúng ta có thể bị thiêu hủy nhanh chóng.

(The Joy of Living and Dying in Peace)

49. NÊN GIẬN CHÍNH MÌNH

Nhìn vào những kẻ thù và quán tưởng đến tình thương, tâm từ bi và hạnh nhẫn nhục, chúng ta có thể thanh lọc được nhiều ác nghiệp quá khứ. Kẻ thù giúp ta cơ hội tích lũy phước đức nhờ thực hành nhẫn nhục. Nhưng họ làm hại chúng ta, họ sẽ bị đọa vào các cảnh giới thấp kém trong thời gian lâu dài. Nghiệp ác quá khứ khiến cho chúng ta bị kẻ thù làm hại nhưng do kết quả làm hại chúng ta mà họ tích lũy nghiệp xấu và gặp cảnh khổ trong tương lai. Như vậy, đúng là chúng ta có trách nhiệm về những ác nghiệp của kẻ thù và chính chúng ta đã đẩy họ rơi vào cảnh giới luân hồi khổ đau.

Do đó, chính chúng ta đã gián tiếp làm hại những người khác. Kẻ thù giúp chúng ta cơ hội tu tập hạnh nhẫn nhục và đạt tới giác ngộ, trong khi chúng ta lại đẩy họ xuống địa ngục. Vì kẻ thù cho ta cơ hội thực hành nhẫn nhục, nên họ đã mang lợi lạc đến cho chúng ta. Bởi vậy, nếu muốn giận ai, chúng ta nên giận chính mình. Và nếu muốn làm vừa lòng ai, thì người đó sẽ là kẻ thù của chúng ta.

(The Joy of Living and Dying in Peace)

50. NỀN TẢNG TÌNH THƯƠNG

Một số người nghĩ rằng tình thương và lòng từ bi hỷ xả là những đức tánh thuộc về tôn giáo. Nói vậy là không đúng, mà chúng là những hành động lành nên thực hiện. Và không ai có thể không biết, dù họ là người có tín ngưỡng hay không. Đó là các thiện tánh rất cần thiết nếu chúng ta muốn sống có hạnh phúc và trở thành những công dân toàn hảo. Về mặt tôn giáo, nếu thấy đạo nào thích hợp với mình, chúng ta nên chọn theo tín ngưỡng ấy. Nếu không muốn thì chúng ta từ bỏ cũng chẳng sao. Nhưng điều quan trọng là chúng ta nên có tình thương vì đó là nền tảng đạo đức căn bản và cần thiết của con người.

 (Live In A Better Way)

51. NẾU KHÔNG CÓ TÌNH THƯƠNG

Nếu không có sự hướng dẫn của tình thương, các khoa học gia có thể chế tạo những vũ khí giết người như chúng ta đã biết trong nhiều thập niên qua, đã tạo nên vô số khổ đau cho đồng loại.

(Ethics for the New Millennium)

52. NGHỆ THUẬT CỦA NỤ CƯỜI

Chúng ta phải biết nghệ thuật sống cách nào để có thêm bạn bớt thù và làm sao chúng ta có thể giữ mãi nụ cười trên môi khi tiếp xúc với mọi người, đặc biệt là nụ cười hỷ xả của tình thương. Trong cuộc sống giao tiếp hằng ngày, chúng ta bắt gặp nhiều nụ cười khác nhau của thiên hạ: có nụ cười chua chát, giả dối hay xả giao. Đôi khi nụ cười bày tỏ sự bất mãn, gây nên nghi ngờ hay sợ hãi cho kẻ khác. Tuy nhiên cũng có những nụ cười mang lại niềm vui của sự an lạc và giải thoát: đó là nụ cười từ bi hỷ xả của chư Phật và Bồ Tát. Đây là những nụ cười mà chúng ta nên cố gắng thực hiện để mang lại hạnh phúc cho mọi người.

53. NGHĨ ĐẾN NGƯỜI KHÁC THÌ MÌNH GIẢM CƠN ĐAU

Một hôm, tôi được đưa vào bệnh viện, tôi cứ nghĩ ngợi về những gì mình vừa trông thấy, suy ngẫm rằng thật đáng buồn khi ở đây tôi được nhiều người săn sóc, còn những người khốn khổ ngoài kia thì không có ai. Tôi nghĩ đến điều đó và quên đi nỗi đau của mình. Dù mồ hôi đang đổ ra, tôi chỉ nghĩ đến những người khác.

Như vậy, dù thể xác của tôi chịu nhiều đau đớn (có một lỗ thủng ở đường ruột) và tôi không thể ngủ được, nhưng tâm trí của tôi đã không lo sợ. Nếu tôi đã chú tâm vào bệnh tật của mình thì chỉ làm cho tình trạng thêm tệ hại mà thôi. Đây là một ví dụ từ kinh nghiệm nhỏ của bản thân tôi về thái độ từ bi có ích lợi cho cả bản thân, làm quên đi phần nào sự đau đớn thể xác của mình, làm bớt lo sợ, dù có thể người khác không nhận được sự lợi ích trực tiếp.

54. NGHIỆP CHÂN CHÁNH 

 Tất cả chúng ta đều muốn có hạnh phúc. Tại các thành phố, nông trại và ngay cả ở những làng mạc xa xôi, mọi người ngày đêm rất bận rộn. Mục đích để làm gì? Vì ai nấy đều cố gắng xây dựng hạnh phúc cho chính mình. Hành động như vậy là hợp lý. Tuy nhiên điều quan trọng là chúng ta nên dùng phương cách chân chính để tạo nên hạnh phúc chứ đừng bao giờ hành động thủ thuật bất lương.

(The Path of Compassion)

55. NGÔI NHÀ DUY NHẤT

Nhân loại chỉ là một và hành tinh bé nhỏ này là ngôi nhà duy nhất của chúng ta. Nếu muốn bảo vệ nó, mỗi chúng ta cần thực hành lòng vị tha và phổ quát.

(Ethics for the New Millennium)

56. NGƯỜI KHÁC CHÍNH LÀ M̀NH

Từ bi là quan tâm đến người khác, đến toàn thể chúng sanh. Và từ bi không phải chỉ là đồng cảm hay thương hại, mà là ý muốn làm một việc gì đó để giúp đỡ. Từ bi mở rộng tâm trí của chính bản thân và của người khác. Từ bi tự động phát sinh cảm giác thấy rằng người khác là một phần của chính mình. Tôi nghĩ rằng những điều này rất ích lợi cho chúng ta. Với lòng từ bi thì không có rào cản; sự lo sợ và nghi ngờ được giảm thiểu, chính vì thế mà chúng ta có thêm can đảm và ý chí.

57. NHÂN & QUẢ

Trong khi chúng ta phải khổ sở vì những tình cảm và hành động xấu xa, sao chúng ta lại còn muốn khổ thêm vì danh tiếng và được kính trọng? Thay vì nổi giận với những người giúp chúng ta thoát khỏi sự nô lệ vào tiếng tăm và địa vị, chúng ta nên tán dương họ. Chúng ta thường cúi đầu đi theo con đường dẫn chúng ta đến sự khổ. Và khi chúng ta được đức Phật ban ân lành thì kẻ thù của chúng ta sẽ tới và đóng cửa địa ngục bằng cách phá hủy danh tiếng mà chúng ta đã say đắm trước đây. Chẳng có quả nào phát sinh mà không có nhân. Nếu có nhân thì sẽ có quả.

Quả ở đây là do tu tập hạnh nhẫn nhục mà nhân là nhờ sự phá hoại của một người khác. Do đó, nhẫn nhục phát khởi lên được là nhờ kẻ thù gây hại cho chúng ta. Vậy thì làm sao chúng ta nói rằng sự phá hủy đó lại cản trở việc tạo phước đức của mình? Ví dụ, người ăn mày đã giúp chúng ta cơ hội để bố thí, thì chúng ta đâu có thể bảo họ ngăn cản mình thể hiện lòng vị tha?

(The Joy of Living and Dying in Peace)

58. NHẬN QUẢ BÁO

Sự khổ đau của chúng ta không phải do vũ khí đã làm hại chúng ta mà chính thân chúng ta cũng dự phần trách nhiệm. Kẻ thù có khẩu súng, nhưng chính thân chúng ta lại làm tấm bia cho viên đạn. Nếu gặp người hại chúng ta thì nên nhớ trong kiếp trước chúng ta đã từng hại nhiều kẻ khác cho nên ngày nay mới gặp quả báo như vậy. Đó là kết quả việc làm ác trong quá khứ của chúng ta.

(The Joy of Living and Dying in Peace)

59. NHIỀU BẠN 

Hẳn nhiên là tất cả chúng ta ai cũng muốn có nhiều bạn. Nếu chúng ta ích kỷ muốn thủ lợi riêng cho mình thì chúng ta nên có lòng vị tha. Chúng ta hãy thương yêu kẻ khác, phục vụ và giúp đỡ cho họ. Chúng ta cần xã giao, vui cười và kết thân với mọi người. Được vậy thì khi chúng ta gặp khó khăn, chúng ta sẽ có người giúp đỡ. Trái lại, nếu chúng ta không bao giờ nghĩ đến hạnh phúc của kẻ khác thì về lâu dài, chúng ta sẽ bị mất mát và thua lỗ. Không bao giờ những sự cải vả, giận dữ, tranh chấp và đố kỵ có thể mang lại tình bạn thân hữu giữa con người. Mà chỉ có lòng khoan dung, tha thứ và hỷ xả mới giúp chúng ta kết thân, gần gũi và thương yêu nhau.

60. NHỜ BỚT NÓNG GIẬN

Khi nghe các tin tức xấu nhất về quê hương, tôi cảm thấy buồn trong vài phút, nhưng sau đó, tâm tôi trở lại bình thường, không còn bị dao động nữa. Nhờ tu tập, chúng ta có thể thay đổi. Chúng ta có thể tự cải thiện chính mình. Do kết quả của sự luyện tập, tâm của tôi tương đối trở nên yên tĩnh. Tôi thường ở trong trạng thái thư giãn và sức khỏe của tôi rất tốt. Tôi không bao giờ dùng thuốc ngủ hay gặp vấn đề ăn mất ngon. Qua kinh nghiệm bản thân, tôi tin rằng nhờ bớt nóng giận, chúng ta cảm thấy hạnh phúc và khỏe mạnh hơn, thường vui vẻ hay cười, và có nhiều bạn bè hơn.

(Worlds in Harmony) 

61. NỔI ĐAU KHỔ CỦA CÁC CON THÚ

Chúng ta có thể thấy nổi đau khổ của loài thú vật thế nào? Chúng ta có thể thấy con người đánh đập thú vật một cách dã man và dùng mạng sống của chúng cho những thí nghiệm y học. Chúng ta đã bóc lột chúng và ăn thịt của chúng. Chúng ta nên phát triển từ tâm với thú vật. Chúng ta không thể đếm được nổi đau khổ của chúng và có thể một ngày chúng ta sẽ tái sanh thành thú.

Hàng ngàn con thú, hàng triệu con thú, hàng tỷ con thú bị đem đến lò sát để lấy thịt. Đây là nỗi đau khổ khôn cùng. Nhưng nỗi đau khổ đến cùng khi tôi nghĩ đến những phương cách giết tàn bạo, khiến loài thú trải qua tâm lý vô cùng khủng hoảng trước khi chết như ở trong địa ngục.

Theo quan điểm Phật giáo, các con thú bình đẳng với con người. Con người có thể sống mà không ăn thịt thú. Như những con người, tôi trầm tư về khuynh hướng chúng ta nên giữ trường chay. Điều này sẽ ngăn loài người giết thú để lấy thịt ăn.

(The Dalai lama’s Little Book of Inner Peace, 134)

62. NỤ CƯỜI HỶ XẢ CỦA TÌNH THƯƠNG

Đôi lúc, người ta cười chế nhạo khi nghe tôi nói tôi muốn có nhiều bạn thân hơn, và tôi yêu nụ cười của thiên hạ. Cho nên tôi phải biết nghệ thuật sống cách nào để có thêm bạn bớt thù và làm sao tôi có thể giữ mãi nụ cười trên môi khi tiếp xúc với mọi người, đặc biệt là nụ cười hỷ xả của tình thương. Trong cuộc sống giao tiếp hằng ngày, chúng ta bắt gặp nhiều nụ cười khác nhau của thiên hạ: có nụ cười chua chát, giả dối hay xả giao. Đôi khi nụ cười bày tỏ sự bất mãn, gây nên nghi ngờ hay sợ hãi cho kẻ khác. Tuy nhiên cũng có những nụ cười mang lại niềm vui của sự an lạc và giải thoát: đó là nụ cười từ bi hỷ xả của chư Phật và Bồ Tát. Đây là những nụ cười mà chúng ta nên cố gắng thực hiện để mang lại hạnh phúc cho mọi người.

(Compassion and the Individual)

63. PHÁT SINH TỪ NHẬN THỨC TỪ BI

Mọi việc tôi hy vọng là nếu những điều gì tôi nói ra đây có lợi ích cho các độc giả, mong chúng ta cố gắng phát triển tâm từ bi trong cuộc sống hằng ngày. Bằng tinh thần trách nhiệm đối với mọi người khác, chúng ta hãy nỗ lực làm bất cứ điều gì có thể để giúp đỡ cho họ.

Và nếu một ngày kia, hành động của chúng ta có thể trở nên từ bi hơn những kẻ khác – vâng, điều đó rất bình thường. Thêm nữa, nếu lời tôi nói có vẽ như không hữu ích gì mấy, cũng chẳng sao. Điều quan trọng là việc chúng ta làm cho người khác, và bất cứ sự hy sinh nào được thực hiện, đều phải do tự nguyện và phát sinh từ nhận thức hiểu rõ lợi ích của hành động ấy.

(Ethics For The New Millennium)

64. PHƯỚC BÁO SỐNG TẠI HOA KỲ

Tôi tán thán những người đã có nhiều phước duyên từ bao nhiêu kiếp trước đã tu hành và kiếp này có đầy đủ tự do để học hành, nhân phẩm được tôn trọng, và bây giờ các vị đã biết Phật pháp, biết con đường để sống hạnh phúc ngay trong hiện tại.

Như vậy Phật giáo mà tôi hướng dẫn là Phật Pháp áp dụng sao cho con người sống có nhiều hạnh phúc và giảm thiểu nhiều đau khổ. Và điều này là mục đích chính của Đức Phật Thích Ca ra đời (qua giáo lý Tứ Đế).

65. QUAN TÂM MỌI NGƯỜI

Tất cả mọi sinh linh, kể cả những người đang hận thù ta, đều e sợ khổ đau và ước mong hạnh phúc. Tất cả đều ngang hàng với chúng ta, đều có quyền đạt được hạnh phúc và xa lìa khổ đau. Hãy quan tâm đến tất cả mọi người một cách thành thật, đối với bạn hữu cũng như kẻ thù. Đấy là căn bản sơ đẳng nhất của lòng từ bi.

66. QUYỀN LỰC KHÔNG MANG ĐẾN NIỀM VUI

Nếu tiền bạc, của cải, quyền lực mang đến sự an vui thì có lẽ những vị vua chúa hay các vị lãnh đạo đất nước đều được an vui rồi.

(Ethics for the New Millennium)

67. SÂN GIẬN BIẾN MẤT

Tôi đến từ vùng đông bắc Tây Tạng. Người nào sống tại nơi đó, tính tình hay nóng nảy. Bởi vậy khi nổi giận, tôi có thể dùng việc ấy để bào chữa! Lúc tôi mười lăm hoặc hai mươi tuổi, tôi thường hay nổi nóng, nhưng nhờ tu tập theo Phật giáo, tôi đã có thể cải thiện sự ổn định tâm của mình. Những kinh nghiệm khó khăn là rất tốt đã giúp tôi rèn luyện cuộc sống tinh thần. Ngày nay, so sánh với hai mươi hay ba mươi năm về trước, sự vững chãi của tâm tôi đã tiến triển hơn nhiều. Tuy nhiên, thỉnh thoảng sự khuấy động đang còn dấy khởi lên, nhưng nó nhanh chóng biến mất và tâm bị quấy nhiễu hầu như tôi hoàn toàn không bao giờ có. Kết quả, tôi cảm thấy trong lòng vô cùng hạnh phúc và an lạc.

 (Worlds in Harmony) 

68. SÂN GIẬN LÀ VỊ THẦY TÂM LINH

Sân hận là năng lực phá hủy các thiện tánh của chúng ta, cho nên chúng ta cần cố gắng diệt trừ nó đi. Thay vì cảm thấy bất hạnh và thù ghét kẻ thù, chúng ta nên coi họ như vị thầy tâm linh quý mến đang dạy chúng ta thực tập hạnh nhẫn nhục. Thường ta nghĩ hành động trả đủa chống lại kẻ thù là việc đáng làm. Ngay cả về phương diện luật pháp, chúng ta có quyền tự bảo vệ. Nhưng nếu chúng ta còn có thể duy trì sự tĩnh thức ở trong tâm thì chúng ta sẽ nuôi dưỡng được thiện tánh muốn cứu giúp chúng sanh an lành. Nhờ vậy, chúng ta sẽ phát khởi tình thương và lòng từ bi đối với kẻ thù và tất cả chúng sanh.

Việc này giống như khi chúng ta di chuyển một tảng đá lớn ngăn chận dòng nước trong một con kênh. Lúc chúng ta dời được hòn đá thě nước bắt đầu tuôn chảy. Tương tự, khi chúng ta đã nuôi dưỡng được lòng xót thương kẻ thù thì chúng ta cũng sẽ có thể phát khởi tâm từ bi đối với tất cả chúng sanh. Do đó, nếu chúng ta nhìn thấy kẻ thù như một thắng duyên để tu tập hạnh nhẫn nhục và nếu chúng ta phát triển được tâm đại bi đối với họ thì đó là chỉ dẫn cho thấy chúng ta đã thực tập thành công.

Giúp cho chúng sanh an lạc, chúng ta không chỉ có thể đạt được quả vị thành Phật, mà ngay trong đời này chúng ta còn có tiếng tốt, sự an lành và hạnh phúc nữa. Chúng ta sẽ có nhiều bạn và không có kẻ thù. Cuộc sống sẽ trở nên nhẹ nhàng thanh thản. Khi còn trong vòng luân hồi sanh tử, nhờ trải qua nhiều kiếp tu tập hạnh nhẫn nhục, chúng ta sẽ được phước báo sinh ra trong một thân hình đẹp đẽ, sống trường thọ và không ốm đau bệnh tật. Chúng ta sẽ đạt được sự bình an theo luật của vũ trụ.

Chúng ta đã biết có được thân người là rất quý, và nhất là còn gặp được chánh pháp của đức Phật. Chúng ta cũng hiểu sự lợi lạc của hạnh nhẫn nhục và tai hại của lòng sân hận. Dù chúng ta có thể thực hành được ngay bây giờ hay không, ít ra chúng ta cũng thấy những lời giải thích này rất có ý nghĩa. Cho nên, kể từ nay về sau, muốn có an lạc, chúng ta hãy luôn luôn đi theo con đường này.

(The Joy of Living and Dying in Peace)

69. SÂN HẬN

Tất cả chúng ta đều muốn có hạnh phúc và ai cũng biết rằng lòng hận thù không mang lại sự bình an. Chỉ có tình thương mới giúp tâm con người an lạc. Chẳng kẻ nào thích phiền muộn âu lo, nhưng vì do vô minh con người gây nhân ác, làm hại kẻ khác để rồi chuốc lấy quả báo khổ đau. Khi nổi cơn giận dữ chúng ta sẽ đánh mất sự khôn ngoan và không còn sáng suốt để xét đoán mọi việc. Nhờ có trí tuệ, chúng ta sẽ nhận thức được hành động của mình phải trái, đúng hay sai, không những chỉ ngay hiện tại mà cả mười, hai mươi hay một trăm năm trong tương lai. Nhưng khi tâm chứa đầy sân hận thì chúng ta sẽ mất hết lý trí không còn khả năng nhận thức, hiểu biết chân chính nữa.

 (The Path of Compassion)

70. SÂN HẬN LÀ DẤU HIỆU CỦA SỰ YẾU KÉM

Thêm nữa, thiếu nhẫn nhục con người sẽ sống trong tình trạng lo âu và bất hạnh. Do đó, khi phát khởi tâm sân hận, theo tôi, là dấu hiệu của sự yếu kém. Cho nên khi gặp chuyện bất hòa, xung đột với ai, chúng ta nên cố gắng kiềm chế sự nóng giận, hết sức bình tĩnh, giải quyết vấn đề với lòng từ bi để tránh sự đổ vỡ. Ngay trường hợp kẻ có tâm xấu ác muốn làm hại chúng ta cũng sẽ không thành công mà kết quả là họ tự chuốc lấy sự thất bại mà thôi. Cho nên muốn diệt trừ tánh vị kỷ, đố kỵ, chúng ta cần phải thực hiện lòng từ bi để giúp cho người khác tránh được sự đau khổ do hậu quả gây nên bởi việc làm sân hận của họ. Do đó, nhờ biết thực hành hạnh nhẫn nhục mà chúng ta tránh được sự lo âu, phiền não; có được sự an lạc và hạnh phúc.

(Compassion and the Individual)

71. SỐNG NHÂN HẬU

Sống nhân hậu và tử tế bất kỳ ở đâu và khi nào có thể. Chúng ta luôn có thể thực hiện điều này.

Tất cả chúng ta đều mong ước sống trong một thế giới an lạc và hạnh phúc hơn. Nhưng nếu chúng ta muốn biến nó trở thành hiện thực, chúng ta phải bảo đảm rằng lòng từ bi là nền tảng của mọi hành động. Điều này lại đặc biệt đúng đối với các đường lối chủ trương về chính trị và kinh tế.

(Ethics for the New Millennium)

72. SỰ CHẤP NGÃ LÀ NHÀ TÙ

Sự chấp ngã là một nhà tù nhốt chúng ta vào đó. Chính sự chấp ngã này đã làm cho chúng ta luân hồi sanh tử qua các giai đoạn của sanh, già, bệnh, chết khổ. Đây là ngục tù nhốt ta muôn năm, muôn kiếp. Cho nên, chúng ta nên phát tâm từ bi thật rộng lớn, chứ không phải chỉ phát nguyện riêng cho mình thôi. Tâm từ bi đó cũng chính là trách nhiệm để đưa mọi loài ra khỏi sự khổ đau, ra khỏi ngục tù. Muốn có như vậy phải thấy mọi người đều bình đẳng với mình và mình cũng bình đẳng với mọi người.

(Ethics for the New Millennium)

73. SỨ GIẢ HÒA BÌNH

Với tình thương và lòng từ bi chân chánh, sự có mặt hay cư xử của người khác không ảnh hưởng gì đến thái độ của các bạn. Như vậy, mỗi người sẽ là một sứ giả hòa bình.

74. SỰ ĐAU KHỔ CỦA MÌNH QUÁ NHỎ

Lòng từ bi giúp cho chúng ta có thêm sức mạnh và với sự can đảm đó, chúng ta sẽ an tĩnh nhẹ nhàng hơn. Khi tầm mắt rộng mở của chúng ta bao gồm cả sự thống khổ của vô số chúng sanh thì sự đau khổ của bản thân mình có vẻ quá bé nhỏ.

75. SỨC CẢM HÓA 

Lòng từ bi cũng là một yếu tố quan trọng. Nó giúp chúng ta mở rộng tình thương cứu giúp mọi chúng sanh. Với tâm từ bi, chúng ta dễ dàng kết thân làm bạn với con người, thú vật và côn trùng. Khi chúng ta có tâm hồn vị tha chúng ta sẽ có nhiều bạn bè thân hữu. Trái lại với tâm xấu ác, hẹp hòi ích kỷ, các thiện hữu tri thức sẽ lánh xa chúng ta. Dù kẻ khác đối xử với chúng ta không tốt, nhưng chúng ta cứ vui vẽ niềm nở với họ, cuối cùng họ sẽ thay đổi mến thương chúng ta.

(Live In A Better Way)

76. SỨC MẠNH CỦA LÒNG TỪ BI

Loài người ngày nay có những tiến bộ về tình thương đồng loại và quan tâm lẫn nhau. Đối với những người lao động và những người ít quyền lợi, những tiến bộ này có thể có vẻ rất tốt. Nhưng hãy so sánh sự thù ghét và quyền lực với tình thương yêu, so sánh lực thù ghét với sức mạnh của lòng từ bi. Tôi nghĩ rằng lực thù ghét có thể là sáu mươi, bảy mươi hay tám mươi phần trăm, còn lòng từ bi chỉ là hai mươi hoặc ba mươi phần trăm. Vì vậy, sự việc không thể hoạt động bình thường được. Và bây giờ chúng ta thấy có những người đang nhận thức được tình trạng này. Người ta bắt buộc phải thay đổi hoặc bắt buộc phải chấp nhận thực tại theo tính chất như thật của nó. Đó là lịch sử loài người.

 (Buddhism in the West)

77. TAI HẠI CỦA SÂN GIẬN

 Đôi lúc, người ta tưởng rằng khi gặp một tai nạn hay thảm họa tự nhiên do con người gây ra, nếu chúng ta nổi cơn giận dữ sẽ giúp thêm sức mạnh và dũng cảm hơn để chiến đấu chống trả lại. Nhưng theo kinh nghiệm của tôi, mặc dù sự tức giận giúp chúng ta có sức mạnh, để hành động hay nói lớn tiếng, nhưng đó là năng lực mù quáng và khó kiểm soát. Vào lúc ấy, chúng ta có thể không chú ý, mất hết lý trí và trở thành điên cuồng nhưng vài phút sau, chúng ta sẽ cảm thấy rất hối tiếc. Khi nổi sân, chúng ta có thể nói lời khiếm nhã hoặc thô lỗ, và một khi đã lỡ nói ra chúng ta không thể rút lại được. Sau đó, khi hết cơn giận rồi, chúng ta gặp người quen, chúng ta cảm thấy thực khủng khiếp và xấu hổ.

 (Worlds in Harmony) 

78. TÂM HỒN VỊ THA

Chỉ có con người với một tâm hồn vị tha mới có thể làm các điều hữu ích thực sự có giá trị.

(Ethics for the New Millennium)

79. TÂM NÓNG GIẬN GÂY BẤT HẠNH

Tánh nóng giận và thù hận sẽ phá hủy thiện nghiệp của chúng ta trong kiếp sống hiện tại cũng như tương lai. Cho dù hàng ngày lời ăn tiếng nói của chúng ta có hiền hòa dễ thương bao nhiêu, một khi nổi cơn giận dữ thì các đức tính tốt nơi chúng ta sẽ tan biến trong nháy mắt. Chẳng hạn, chúng ta có một người bạn thân, nhưng do lời nói và hành động nóng nảy, thiếu nhã nhặn của mình khiến vị đó không còn muốn kết bạn thân với chúng ta nữa. Sự giận dữ sẽ tạo nên tâm bất an cho chúng ta và mọi người xung quanh. Nó gây ra những điều khó khăn và bất hạnh cho chúng ta.

(The Joy of Living and Dying in Peace)

80. THÂM TÍN NHÂN QUẢ

Mọi người ấn tượng mạnh bởi triết lý chấp nhận của tôi, một thái độ thâm tín nhân quả trước mọi khó khăn trắc trở.

Đạo diễn Dietrich kể lại: “Ngài sống với lòng từ bi không chỉ một công cụ để sử dụng, nhưng là một cách để nhìn về thế giới. Hầu hết người ta từ bỏ lòng căm thù từ quan điểm tự ái, để không tự làm tổn thương mình. Bước kế tiếp là nhìn kẻ thù bằng lòng từ bi, như một người cũng đời thường đầy lỗi lầm như mình.”

81. THIỀN ĐỊNH

Thiền định là một phương pháp tốt nhất để giúp cho tâm chúng ta quen với những dòng suy tư tích cực và dần dần loại bỏ những thái độ tiêu cực gây ra khổ đau. Khi chúng ta ý thức được khổ đau và bất hạnh của mình, nó sẽ giúp chúng ta phát huy khả năng cảm thông, khả năng cho phép chúng ta liên hệ đến những cảm xúc và khổ đau của những người khác. Yếu tố này giúp chúng ta phát triển khả năng thương yêu đối với những người khác.

 (Ethics for the New Millennium)

82. THIẾU TÌNH THƯƠNG

Sự thành công hay thất bại của chúng ta trong cuộc sống phần lớn tùy thuộc vào môi trường và hoàn cảnh trong đó chúng ta được nuôi dưỡng và lớn lên. Trẻ con sinh ở các gia đình với tình thương và sự chăm sóc đầy đủ của cha mẹ sẽ là những người gặt hái thành công và đạt nhiều hạnh phúc nhất. Trái lại, cuộc đời của em bé có thể bị hủy hoại nếu bé lớn lên trong sự hất hũi, bạc đãi và thiếu tình thương của các bậc phụ huynh.

(Live In A Better Way)

83. THỬ THÁCH CỦA NGƯỜI XƯA

Những giai đoạn khó khăn trong cuộc sống sẽ giúp chúng ta cơ hội tốt nhất và có nhiều kinh nghiệm quý báu để phát triển sức mạnh của tinh thần. Tại Hoa Kỳ, phần đông các nam nữ thanh thiếu niên trẻ tuổi đang thụ hưởng đời sống quá tiện nghi vật chất; cho nên khi gặp phải một chút khó khăn, họ thường cảm thấy rất khổ sở và liền kêu than. Tôi nghĩ thực là điều hữu ích nếu chúng ta biết tưởng nhớ đến quá khứ cha ông của chúng ta, những người dân Âu Mỹ, đã chịu đựng biết bao nhiêu gian lao cực khổ, khi lần đầu tiên đặt chân đến lập nghiệp tại đất nước Hoa Kỳ này.

(An Open Heart)

84. THỰC HÀNH PHẬT PHÁP

Thực hành giáo pháp của Đức Phật sẽ giúp chúng ta cải thiện hoàn cảnh khó khăn trong vòng lẩn quẩn khổ đau của đời sống và hiểu rõ phương pháp tu hành để vượt thoát khỏi cảnh phiền não ấy. Có những người thích năng động trong mọi hoàn cảnh, họ muốn đạt được kết quả liền cho dù phải hy sinh nhiều mạng sống của kẻ khác. Tôi nghĩ hành động như vậy thì chẳng có lợi ích gì mà còn gây muôn vàn khổ đau cho đồng loại. Tôi tin tưởng rằng nếu mọi người trên thế giới này có tâm từ bi và luôn biết thực hành đức tánh bất bạo động trong cuộc sống hàng ngày của mỗi cá nhân, thì chắc chắn thế kỷ tương lai toàn thể nhân loại sẽ sống trong một thế giới hòa bình và an lạc vĩnh cửu.

85. THỰC HIỆN TỪ BI

Nếu muốn làm việc thiện, chúng ta chỉ cần giúp một người cũng vẫn được. Chúng ta có nhiều cơ hội để giúp đỡ những kẻ khác trong các lãnh vực như giáo dục, tại trường học, công sở vv... Một số linh mục và nữ tu Thiên Chúa giáo đã thực hiện nhiều công tác từ thiện xã hội mà tôi rất thán phục. Người Phật tử chúng ta nên bắt chước họ. Do đó tôi nghĩ trong lãnh vực giáo dục và y tế chúng ta có thể trực tiếp tham gia giúp đỡ mọi người được.

Ngay cả khi làm việc tại hảng xưởng hay công sở, tuy không trực tiếp giúp đỡ người khác, nhưng gián tiếp chúng ta đã đóng góp cho xã hội. Mặc dù chúng ta làm được hảng trả lương, nhưng phần nào chúng ta cũng đã giúp cho mọi người. Do đó, khi làm việc chúng ta nên suy nghĩ thế này: “Công việc tôi đang làm đây nhằm giúp đỡ những kẻ khác”. Trường hợp chúng ta đang làm súng, đúc đạn mà chúng ta vẫn nghĩ rằng “Tôi đang làm việc này để giúp đỡ mọi người” thì cũng hơi khó, và có vẽ đạo đức giả, phải không?

 (Kindness, Clarity and Insight)

86. THƯƠNG LOÀI VẬT

Cả một dân tộc Ấn Độ gần một tỷ người mà đã có hơn 500 triệu người ăn chay rồi. Sở dĩ người Ấn ăn chay là vì lòng từ bi đối với muôn vật, họ không muốn sát hại sinh vật, theo như giáo lý của Ấn Giáo, Hindu giáo và Phật giáo đã dạy cho họ như thế. Đi đến Ấn Độ thấy con bò cũng hiền lành, chim chóc cũng muốn gần gũi người. Vì đa phần người Ấn Độ ít có tâm hại mạng chúng, nên cảm ứng chúng cũng hiền lành gần gũi với mọi người.

87. TÌNH THƯƠNG

Tình thương là một thiện tánh của con người. Khi gặp khó khăn, chúng ta sẽ cảm thấy bực tức và sinh tâm thù hận. Muốn thực hành đức tính khoan dung, trước tiên chúng ta cần kiểm soát sự giận dữ. Một số người nghĩ rằng cách hay nhất chúng ta nên bày tỏ sự tức giận hơn là kiềm chế nó. Nhưng theo kinh nghiệm của tôi, nếu chúng ta đè nén được cơn nóng giận, chúng ta có thể cải đổi nội tâm của chính mình. Hơn nữa, chúng ta còn biết nghĩ đến phúc lợi của những kẻ khác và hành động tìm cách giúp đỡ cho họ. Nhờ vậy mà chúng ta thành tựu được nhiều phước đức. Nếu chúng ta thực sự ích kỷ nhưng ích kỷ sáng suốt, chúng ta sẽ cảm thấy tâm mình an lạc và do đó, chúng ta có thể giải quyết được nhiều vấn đề khó khăn trong cuộc đời.

(Ocean of Wisdom)

88. TÌNH THƯƠNG CẦN CHO MỌI LỨA TUỔI

Qua cuộc gặp gỡ tiếp xúc với các nhà khoa học, đặc biệt quý vị chuyên về thần kinh học, tôi được biết rằng có bằng chứng xác thực cho thấy trong thời kỳ mang thai, nếu tâm của người mẹ được an vui không buồn phiền sẽ ảnh hưởng rất nhiều đến thể xác và tinh thần của em bé chưa sinh. Cho nên điều cần thiết là người mẹ cố gắng giữ cho tâm mình được yên tĩnh, không suy nghĩ bực bội. Sau khi sinh, các tuần lễ đầu tiên là thời kỳ quyết định cho sự phát triển về sức khỏe của em bé. Trong thời gian này, các khoa học gia bảo rằng yếu tố quan trọng nhất giúp cho bộ óc của đứa trẻ khỏe mạnh và phát triển nhanh chóng là nhờ sự thường xuyên vuốt ve, âu yếm của bà mẹ. Nếu bỏ mặc không chăm sóc em bé trong giai đoạn quan trọng này, mặc dù ảnh hưởng về lợi ích tinh thần của đứa trẻ không thể ngay tức thời nhận thấy, nhưng sau này kết quả của sự thiệt hại về thể xác của em bé sẽ hiện rõ.

Như vậy, vào lúc mới chào đời, trong máu huyết chúng ta đã phải cần đến tình thương của con người. Ngay cả tình thương này phát xuất từ nơi một con vật hay kẻ thù của chúng ta thì trẻ nhỏ và người lớn đều cần đến nó.

 (The Compassionate Life)

89. TÌNH THƯƠNG CHÂN THẬT NHẬN TỪ KẺ THÙ

Tình thương chân thật mở rộng cho tất cả chúng sanh không chỉ người thân mà ngay đến kẻ thù, người định hại mình. Kẻ thù như bồ tát giúp chúng ta vững chải, chịu đựng và kiên trì giữ lòng từ bi của mình. Nếu đời sống thuận chịu dễ dàng thì chúng ta không có cơ hội trưỡng dưỡng lòng từ bi của mình. Ai dạy mình điều này? Chính kẻ thù của chúng ta.

(How To Be Compassionate)

90. TÌNH THƯƠNG HIỆN DIỆN THÌ SỰ GHÉT BỎ VẮNG MẶT

Khi tâm khởi tình thương thì sẽ không có sự ghét bỏ. Ngược lại, khi tâm mình ghét ai đó thì tâm ấy không có chỗ cho sự thương yêu. Bởi vậy, nếu chúng ta luôn luôn thực hành hạnh từ bi, lợi tha thì chắc chắn trong tâm của chúng ta sẽ không có chỗ cho hận thù và ích kỷ. Tất cả đều do tâm tạo. Nên tâm dẫn đầu tất cả mọi pháp là vậy.

91. TÌNH THƯƠNG LÀ ĐIỀU CĂN BẢN

Tương tự, trên phương diện chính trị quốc tế, tôi tin rằng tình thương của con người là điều căn bản. Nhằm phát triển lòng yêu thương, việc quan trọng là chúng ta cần nhận thức rõ về sự đồng nhất thể của mọi chúng sanh. Nếu chúng ta tạo ra giữa con người nhiều cách biệt về ý tưởng, chủng tộc hay quốc gia, chúng ta sẽ gây ra nhiều vấn đề khó khăn trong lãnh vực chính trị cũng như tôn giáo. Cho nên, đi tới đâu, tôi vẫn luôn nghĩ rằng tôi là một con người, không có gì đặc biệt hay xa lạ. Về thể xác, tôi đến từ Tây Tạng và khi có mặt tại Hoa Kỳ hay Liên Xô, mặc dù hai quốc gia này rất khác biệt nhau, nhưng khi nhận xét thật kỹ, tôi thấy rằng người Mỹ cũng là con người, họ muốn có hạnh phúc, không thích khổ đau và họ có quyền hưởng hạnh phúc đó. Cùng thế ấy, dân tộc Liên Xô, Tây Tạng và Trung Hoa, tất cả là con người, họ đều có chung ước muốn như vậy. Với cảm nghĩ này, chính tôi nhận thấy rất dễ dàng và thân mật hơn khi tiếp xúc với từng người tôi gặp, không có sự phân chia, ngăn cách nào hết. Hôm nay tại đây, chúng ta cùng nhau gặp gỡ, những người đến từ các làng mạc, thành phố và xứ Tây Tạng, nhưng tất cả chúng ta căn bản đều là con người giống nhau. Ngay khuôn mặt của chúng ta cũng không khác gì mấy với một cái miệng và hai con mắt, chẳng có gì đặc biệt. Miệng của tôi như thế này, còn miệng của các bạn thì cũng vậy thôi. Với ý nghĩ này, tôi cảm thấy vô cùng an lạc. Mặc dù nhiều người trong quý vị mới gặp chúng tôi lần đầu tiên, nhưng không có gì ngăn cách giữa chúng ta, cho nên đã giúp chúng ta dễ dàng bày tỏ lòng yêu thương và kính mến lẫn nhau.

(Universal Responsibility and The Good Heart)

92. TÌNH THƯƠNG LÀ MÓN ĂN TINH THẦN

Tình thương là món ăn rất quan trọng và cần thiết nhất để nuôi sống con người. Lòng từ bi không phải là tình yêu say đắm lạc thú giữa đôi trai gái nam nữ. Lòng từ bi chân thật không chỉ bày tỏ tình cảm mến yêu mà còn là ý thức trách nhiệm chia sẽ và tận tình giúp đỡ lẫn nhau. Lòng từ bi thực sự phát sinh khi chúng ta nhận thấy một người đang đau khổ, tức thì chúng ta tìm cách muốn cứu họ thoát khỏi cảnh khổ ấy ðể họ có hạnh phúc.

(Live In A Better Way)

93. TÌNH THƯƠNG LÀ NỀN TẢNG CỦA SỰ THA THỨ 

Tất cả các tôn giáo trên thế giới đều nhấn mạnh đến sự quan trọng của lòng từ bi, tình thương và sự tha thứ. Những ai tin Chúa thường nhìn thấy tình thương của họ đối với con người như là sự bày tỏ t́nh yêu thương Chúa. Nhưng nếu ai bảo “Tôi yêu Chúa” mà không biểu lộ lòng thương chân thành của mình đối với con người, tôi nghĩ rằng họ đã không làm theo lời Chúa dạy. Nhiều tôn giáo nhấn mạnh đến sự tha thứ. Tình thương và lòng từ bi là nền tảng của sự tha thứ chân thực. Không có chúng, rất khó phát triển đức tính tha thứ. Tình thương và lòng từ bi là cơ sở các đức tính tốt của con người. Theo quan điểm của Phật giáo, tình thương là hành động mong giúp những người khác sống có hạnh phúc và lòng từ bi là ý muốn giúp mọi người giải thoát khỏi sự khổ đau. Lòng từ bi không phải là tính ích kỷ bảo rằng: “Những người này là bạn tôi, cho nên tôi muốn họ không còn đau khổ”.

(Worlds in Harmony)

94. TÌNH THƯƠNG LÀ TÌNH CẢM RẤT CAO CẢ

Trong cuộc sống hằng ngày, lòng yêu thương là tình cảm rất cao cả. Tôi tin rằng tình thương là điều quý báu nhất và mọi người chúng ta đều cần tình thương, nhất là vào lúc con người gặp vấn đề phải lo âu hay sợ hãi. Nơi đây tại thành phố Gangtok (đông bắc Ấn Độ), chúng ta có thể không cảm thấy lo ngại nhưng nếu đi xuống đến các thị trấn lớn của Ấn Độ như Calcutta, Bombay và Madras, chúng ta sẽ cảm thấy bất an khi gặp phải những khó khăn. Rồi nếu chúng ta đi xa hơn qua các nước Tây phương đến Châu Âu hay Châu Mỹ, mặc dù tại các nơi đó, đời sống vật chất có nhiều tiến bộ, nhưng tinh thần chúng ta vẫn gặp những trở ngại do sự phân chia giữa hai khối quyền lực thế giới, như về chính trị giữa Đông và Tây phương và kinh tế giữa Bắc và Nam (Mỹ Châu). Tôi nghĩ rằng những khó khăn này đều do con người tạo nên. Khi xảy ra một trận động đất hay đất chuồi (sụp lỡ) lúc ấy con người không thể tránh khỏi thiên tai được. Nhưng các vấn đề rắc rối do tranh chấp về ý thức hệ hay chủ nghĩa thì đều do con người gây ra. Do đó, với tâm tĩnh thức và nhận thức sáng suốt, chúng ta có thể làm giảm thiểu bớt những khó khăn này, mặc dù chúng ta không thể hoàn toàn loại bỏ chúng.

(Universal Responsibility and The Good Heart)

95. TÌNH THƯƠNG VÀ LÒNG TỪ BI

Thông thường khi nhìn gặp một người có hình dáng đẹp đẽ và tính tình dễ thương, chúng ta liền mến yêu họ, nhưng khi gặp người xấu xí và thiếu đạo đức, tình thương nơi chúng ta hoàn toàn thay đổi. Ngay cả hôm nay chúng ta có một người bạn rất thân nhưng ngày mai sẽ không còn như vậy nữa. Có thể cùng người đó mà chúng ta coi họ như kẻ thù. Thay vì bày tỏ tình thương và lòng từ bi, giờ đây bạn xem người ấy như thù nghịch. Với tình thương và lòng từ bi chân chính, sự có mặt hay cư xử của người khác không ảnh hưởng gì đến thái độ của chúng ta.

(Worlds in Harmony)

96. TRÁCH NHIỆM

Với tư cách là những người đang sống hôm nay, chúng ta phải nghĩ tới các thế hệ tương lai: một môi trường sạch là một quyền chính đáng của con người như bất kỳ điều nào của nhân quyền. Do đó một phần trách nhiệm của chúng ta với người khác là đảm bảo rằng thế giới mà chúng ta chuyển giao lại cho thế hệ tương lai là an bình, nếu không phải là an bình hơn cái thế giới ban đầu ta tìm thấy.

97. TRÁNH LỬA ĐỂ KHỎI BỊ PHỎNG

Dù cho chúng ta bị người nào làm hại, cũng chính là do lỗi của chúng ta, chúng ta có trách nhiệm trong đó. Khi nhận thấy bạn hay kẻ thù của chúng ta làm những điều gì không tốt, chúng ta nên biết rằng họ hành động như vậy là do nhiều nhân duyên. Chúng ta không nên đau khổ. Nếu mọi việc xảy ra đều do ý mình mà không chịu ảnh hưởng của bất cứ nguyên nhân nào khác thì mọi người đều sống có hạnh phúc, vì đó chính là điều mong ước của tất cả chúng ta. Nhưng vì do vô minh và thiếu tĩnh thức mà chúng ta đã tạo các điều ác để rồi tự hại chính mình. Khi gặp quá khổ đau phiền não, con người có thể tự tử dù bản năng bảo vệ sự sống của họ rất mạnh.

Do đó, con người thích làm hại nhau là điều không có gì đáng ngạc nhiên. Khi thấy chuyện như vậy xảy ra, thay vì giận dữ, chúng ta nên phát khởi tâm từ bi. Dù không làm được như vậy, thử hỏi nếu chúng ta nổi sân thì có lợi ích gì? Nếu chúng ta nghĩ rằng bản chất của con người là tàn ác, chúng ta cũng vẫn không nên sân hận. Bản chất của lửa là đốt cháy. Khi bị phỏng lửa, chúng ta có giận lửa không? Cách hay nhất là chúng ta nên tránh xa lửa để khỏi bị phỏng. Vì tâm con người vốn là thiện, họ lên cơn nóng giận chỉ nhất thời, bởi vậy chúng ta không nên thù ghét họ. Nếu bầu trời thình lình bị mây che phủ, chúng ta không có lý do gì để giận trời. Vậy tại sao chúng ta lại trách mắng và giận người khác?

(The Joy of Living and Dying in Peace)

98. TỪ BI ẢNH HƯỞNG BẠN BÈ

Muốn có bạn bè hết lòng, chúng ta cần tạo dựng một môi trường đầy tình thân hữu. Nếu lòng mình chứa chất đầy sân hận, sẽ không có nhiều người muốn gần gũi chúng ta. Lòng từ bi hay vị tha dễ thu hút bạn bè. Đó là điều rất đơn giản.

99. TỪ BI HỶ XẢ

Tôi tin rằng mọi người sống trong xã hội, cho dù ở phạm vi gia đình, bộ tộc, quốc gia hay quốc tế, chìa khóa hay bí quyết mang lại cho thế giới con người có đời sống tốt đẹp, an lạc và hạnh phúc hơn hiện nay, là sự áp dụng, thực hành và phát triển của tình thương. Chúng ta không cần phải theo một tôn giáo, ý thức hệ hay chủ thuyết chính trị nào; điều căn bản là chúng ta nên tu tập và thực hành các tánh thiện nơi mỗi con người chúng ta. Tôi thường cố gắng đối xử với bất cứ người nào tôi mới gặp họ lần đầu tiên đều giống như một người bạn cũ tâm tình thân quen. Điều này đã mang lại cho tôi một nguồn hạnh phúc vô biên. Đó là sự thực hành đức tánh từ bi hỷ xả của đức Phật.

(Compassion and the Individual)

100. TỪ BI HỈ XẢ CỦA ĐỨC PHẬT

Tôi tin rằng mọi người sống trong xã hội, cho dù ở phạm vi gia đình, bộ tộc, quốc gia hay quốc tế, chìa khóa hay bí quyết mang lại cho thế giới con người có đời sống tốt đẹp, an lạc và hạnh phúc hơn hiện nay, là sự áp dụng, thực hành và phát triển của tình thương. Chúng ta không cần phải theo một tôn giáo, ý thức hệ hay chủ thuyết chính trị nào; điều căn bản là chúng ta nên tu tập và thực hành các tánh thiện nơi mỗi con người chúng ta. Tôi thường cố gắng tiếp xúc với bất cứ người nào tôi mới gặp họ lần đầu tiên đều giống như một người bạn cũ tâm tình thân quen. Điều này đã mang lại cho tôi một nguồn hạnh phúc vô biên. Đó là sự thực hành đức tánh từ bi hỷ xả của đức Phật.

101. TỪ BI KHÔNG PHẢI LÀ XA XỈ PHẨM

Lòng từ bi và tình thương không phải là các xa xỉ phẩm. Đó là nguồn an lạc trong nội tâm lẫn bên ngoài. Chúng là nền tảng cho sự sống liên tục của con người.

 (Ethics for the New Millennium)

102. TỪ BI LÀ NHU CẦU CẦN THIẾT

Khi nào mỗi cá nhân biết nhận lãnh trách nhiệm, lúc ấy họ mới bắt đầu chịu dấn thân. Còn nếu chỉ ồn ào la lối và phê bình, trách móc thì chẳng có lợi ích gì. Sự thay đổi căn bản trước tiên phải xuất phát từ trong tâm của mỗi người rồi sau đó họ mới có thể đóng góp ý nghĩa cho cộng đồng nhân loại. Lòng từ bi không phải chỉ là lý tưởng của tôn giáo, mà là nhu cầu cần thiết mang phúc lợi đến cho toàn thể mọi người.

(The Compassionate Life)

103. TỪ BI SINH RA AN LẠC NỘI TÂM

Từ bi là quan tâm đến người khác, đến toàn thể chúng sanh. Và từ bi không phải chỉ là đồng cảm hay thương hại, mà là ý muốn làm một việc gì đó để giúp đỡ. Từ bi mở rộng tâm trí của chính bản thân và của người khác. Từ bi tự động phát sinh cảm giác thấy rằng người khác là một phần của chính mình. Tôi nghĩ rằng những điều này rất ích lợi cho chúng ta. Với lòng từ bi thì không có rào cản; do có từ bi mà sự lo sợ và nghi ngờ được giảm thiểu, chính vì thế mà chúng ta có thêm can đảm và ý chí.

104. TỪ BI TRONG TÙ ĐÀY

Có một vị tu sĩ kiêm học giả đã bị tù hơn hai mươi năm và chịu đựng sự ngược đãi khủng khiếp nhất kể cả tra tấn khi bị tù đày. Trong thời gian đó các đệ tử của ông trốn thoát được thường cho tôi biết rằng, các lá thư ông viết từ trại giam lén gửi ra ngoài đều chứa đựng các lời giảng dạy về tình thương và lòng từ bi sâu xa nhất mà họ chưa từng bao giờ đọc thấy. Trong nghịch cảnh khổ đau, dù có năng lực biến thành nguồn hận thù và tuyệt vọng, cùng lúc cũng có khả năng biến thành nguồn phát triển tinh thần. Kết quả ra sao, thế này hay thế khác tuỳ thuộc vào sự đáp ứng của chúng ta.

(Ethics for the New Millennium)

105. TỪ BI VÀ LÒNG THƯƠNG YÊU

Từ bi và lòng thương yêu là điều quý giá trong đời. Chúng đőn giản, không có phức tạp nhýng khó thực tập. Nếu chúng ta quán chiếu rằng mỗi chúng sanh lŕ một thŕnh vięn trong đại gia đình con người, bất kể những đa dạng trong tôn giáo, văn hóa, màu da và tín ngưỡng. Quán sâu vào sự không khác biệt này, sẽ giúp cho chúng ta dễ phát triển ḷng t́nh thương và lòng từ bi.

(Ocean of Wisdom, 21)

106. VẤN ĐỀ TRUNG TÂM CỦA NHÂN LOẠI

Vì tất cả mọi người đều thuộc về thế giới loài người này, nên chúng ta cố gắng chấp nhận và bày tỏ một thái độ tốt, cảm xúc tốt đối với tất cả mọi người. Với suy nghĩ như vậy sẽ giúp cho chúng ta dễ tu tập từ bi và lòng thương yêu… Không có tình thương, xã hội con người thành một xã hội rất khó khăn và trong tương lai chúng ta sẽ phải đối mặt với những vấn đề cực lớn. Tình thương là vấn đề trung tâm của nhân loại.

(Ocean of Wisdom, 21-2)

107. VÌ SAO AN LẠC?

Tôi tin rằng vì hâm mộ nền văn hóa và nghệ thuật Tây Tạng, nhiều du khách ngoại quốc đến viếng thăm các cơ sở Tây Tạng xây dựng ở nhiều nơi trên thế giới để gặp gỡ những người Tây Tạng. Ngay lúc đầu chính chúng ta không nhận biết rõ nếp sống và lối suy nghĩ của họ như thế nào, nhưng sau khi viếng thăm và gặp gỡ, những du khách ngoại quốc này đã hỏi: “Tại sao người Tây Tạng các bạn đã có được đời sống chất phác và hạnh phúc, một cuộc sống mặc dù gian khổ nhưng vô cùng an lạc. Điều bí mật của các bạn là do đâu?”

Nhưng tôi tự nghĩ, không có gì bí mật, mà do bởi nền văn hóa của Tây Tạng được xây dựng trên nền tảng của lòng từ bi. Chúng tôi lúc nào cũng luôn luôn bảo rằng: “Tất cả mọi chúng sanh đều là cha mẹ của chúng ta”. Ngay cả những tên côn đồ và tướng cướp, trong ý tưởng của họ cũng nghĩ rằng: “Tất cả chúng sanh là cha mẹ của các bạn” Do đó, chính tôi vẫn luôn luôn thực tập suy nghĩ như vậy. Tôi tin đó là cội nguồn của sự an lạc và hạnh phúc đích thực.

(Ocean of Wisdom)

108. VÔ SỐ KIẾP

Chúng ta sanh ra và tái sanh trong vô số kiếp. Có thể mỗi chúng sanh đã từng là cha mẹ của chúng ta trong một đời này hay đời khác. Vì vậy, có thể tất cả chúng sanh trong hành tinh này là một đại gia đình.

(The Path to Tranquility)

109. VUI LÂY

Hạnh phúc và an vui tinh thần chỉ có thể phát triển qua lòng nhân ái từ bi. Khi nhìn thấy những việc làm của mình giúp cho những người khác đạt được an vui, chúng ta cũng sẽ được vui lây. (Ethics for the New Millennium)

 

 

Gửi ý kiến của bạn
Tên của bạn
Email của bạn
07 Tháng Sáu 2021(Xem: 4043)
ình trạng nghèo khó, bất công, thiếu tự do, dân chủ, nhân quyền v.v… chúng ta cần tiên phong trong vấn đề cải tổ chính sách và hệ thống giáo dục từ học đường đến gia đình, từ quốc gia đến thế giới, và tôi nghĩ rằng, đây vừa là trách nhiệm nhưng đồng thời cũng chính là sự sống của chúng ta vì chúng ta không xem một nhà làm giáo dục như là một nghề để sinh sống mà đây là lý tưởng sống, mạch sống, nguồn sống của nhân loại.
01 Tháng Sáu 2021(Xem: 3912)
12 Tháng Ba 2021(Xem: 4264)