ĐÊM THƠ THIỀN
MINH ĐỨC TRIỀU TÂM ẢNH Nguyên Giác Thầy Minh Đức Triều Tâm Ảnh đã tới thăm Nam California trong những ngày cuối tháng qua. Thầy là một nhà sư nổi tiếng đa tài, giỏi nhiều ngôn ngữ, cũng như xuất sắc về thơ, văn, biên khảo, thư pháp, họa pháp, cờ tướng, sắp đặt vườn cảnh, hiểu ngôn ngữ của đá và cây. Và thầy cũng là một vị tôn túc trong nhà Thiền, với tên gọi trong chùa là: Tỳ kheo Giới Đức, Sư trưởng Huyền Không Sơn Thượng.
Thầy nổi tiếng với hình ảnh một nhà sư nghệ sĩ. Thầy năm nay 71 tuổi (sinh năm 1944), đã in 32 cuốn sách, và còn 49 bản thảo chưa ấn hành. Hôm Thứ Sáu của tuần lễ cuối tháng 4-2014, khi hai vị cư sĩ Tâm Diệu và Tâm Linh lên Pomona thăm, Thầy Minh Đức Triều Tâm Ảnh đã trao tặng Thư Viện Hoa Sen bức tranh thư pháp với bốn câu thơ: Hoa ươm mùi đạo vị Sen ngát mạn đà hương Thư kinh trăng giọt ngọc Viện bối phụng văn chương Nơi đây, xin dịch các câu thơ tuyệt vời này sang tiếng Anh để sẽ chia sẻ với một số bạn trẻ: The flower that raises the dharma sense The lotus that passes on the mandala scent The scripture that points to the moon of jewelry The hall that treasures the literary beauty. Hôm Thứ Bảy kế tiếp đó, tôi có cơ duyên được ba vị thiện tri thức – anh Trần Minh Anh và vợ chồng anh Tôn Tiên; họ đều là học trò của Huyền Không Sơn Thượng từ thời còn ở Huế nhiều thập niên trước -- đưa tới một ngôi chùa miền núi phía Nam California để hội kiến Thiền Sư Minh Đức Triều Tâm Ảnh, người nổi tiếng về nhiều phương diện tàì năng, nhưng có một đời sống rất bình dị, thơ mộng. Trong buổi trà đàm, Thầy Minh Đức Triều Tâm Ảnh đọc bài cổ thi nổi tiếng trong nhà thiền: Bách xích can đầu, trực hạ thùy Nhất ba tài động vạn ba tùy Dạ tĩnh, thủy hàn ngư bất thực Mãn thuyền không tải nguyệt minh quy! Tiếp theo, Thầy đọc bản dịch tiếng Việt của Thầy: Trăm thước đầu cần thỏng điếu ông Một làn sóng dợn, dợn muôn trùng Giá băng, đêm lặng, khôn tăm cá Về chở đầy thuyền ánh nguyệt không! Thầy giải thích rằng hình ảnh duyên khởi (một dợn sóng, dẫn tới muôn vạn sóng) và hình ảnh ngư bất thực (cá không ăn mồi) là 2 ý quan trọng trong bài thơ, rằng khi nào tâm không cắn mồi của sắc thanh hương vị xúc pháp mới đúng là tâm thiền, lúc đó mới là thấy vầng trăng trí tuệ ngập khắp thuyền, cũng là thấy không có gì để lưu giữ cả. Thầy nói rằng thơ Thiền thường là ẩn dụ. Như thế, một niệm khởi, trùng trùng chuyện sẽ khởi. Thầy nói ngư bất thực là hình ảnh đóng cửa lục căn, rồi mới có định, rồi mới có tuệ, rồi thuyền mới chở trăng tuệ giác về. Cũng cần ghi rằng, bốn câu cổ thi này đã được cố hòa thượng Đổng Minh dịch: Đầu cần trăm thước buông câu Một làn sóng gợn, nối nhau muôn lằn Đêm nước lạnh, cá không ăn Con thuyền trống rỗng chở trăng đi về! Nơi đây, cũng xin dịch thơ này sang Anh ngữ: A fishing rod is dropped from the top of a hundred-meter pole A wave raises up, and thousands of waves follow The fish eat nothing; the night is still, the water cold The empty boat carries the full bright moon home. Tôi nói với Thiền Sư Minh Đức Triều Tâm Ảnh rằng Thầy thực sự là pháp bảo của Phật Giáo Việt Nam, và đồng thời Thầy cũng là quốc bảo của dân tộc Việt Nam. Tôi nói, tôi vui mừng được gặp Thầy vì biết cơ duyên gặp này rất hiếm hoi. Tôi nói, vui mừng trong đời là được gặp Phật pháp, là khởi lòng tin sâu vào Phật pháp, và là cơ duyên trên đường tu học được gặp thiện tri thức – và Thiền Sư Minh Đức Triều Tâm Ảnh là một bậc đại thiện tri thức, đã giúp, đang giúp và sẽ giúp rất nhiều người tu học. Những việc của Thầy đã làm thực sự là hy hữu. Tôi nói rằng tôi vẫn thường xuyên vào Internet để đọc thơ và xem thư pháp của nhà sư Minh Đức Triều Tâm Ảnh, và không nghĩ rằng mình sẽ sớm có cơ duyên đi Huế thăm vị thiền sư thi sĩ này. Thầy nói rằng thầy khi vào lớp 6 đã tự học luật thơ. Thầy kể rằng về thư pháp, thầy cũng chẳng học ai, mà tự nghĩ ra thôi, chỉ vì hồi nhỏ được cha bắt học chữ Hán, lớn lên chút nữa thì quên, tới năm Đệ Tam mới học lại chữ Hán, mở sách xem chữ thảo của các tác gia khác nhau – nhìn thấy có người viết chữ như lá cỏ, có người viết chữ như gươm giáo tua tủa, có người viết nghiêm túc cẩn trọng, có người viết phóng khoáng cởi mở... và rồi, “Tui tự nghĩ ra cách viết chữ thư pháp Việt.” Thầy kể rằng, ban đầu Chùa Huyền Không ở Lăng Cô, sau được khuyến cáo là nên dọn vào Huế. Sau nhiều thập niên, bây giờ là ba trung tâm do các huynh đệ của Thầy trụ trì, xem như ba mặt Thể, Tướng, Dụng để hoằng pháp, đáp ứng tùy cơ duyên với các loại chúng sinh. Huyền Không Sơn Thượng, với Thầy Minh Đức Triều Tâm Ảnh, đáp ứng nhu cầu tâm linh. Thầy nói, Sơn Thượng là tập trung về văn hóa nghệ thuật, về sinh hoạt tâm linh. Thầy nói rằng thầy đang kiến lập Rừng Thiền như ở Miến Điện để giúp những người muốn thực tu để giác ngộ, nhưng việc lập Rừng Thiền chưa hoàn tất vì còn trở ngại về phương diện tài chánh. Thầy nói, ngôi chùa Huyền Không Sơn Trung tập trung vào việc giáo dục, hướng dẫn lớp trẻ, mở các khóa tu gieo duyên, mở trường dạy Anh văn miễn phí. Và trung tâm Huyền Không Sơn Hạ tập trung vào từ thiệu xã hội, châm cứu chữa bệnh miễn phí. Thầy kể, y viện Tuệ Tĩnh Đường chăm sóc bởi các sư của Huyền Không Sơn Hạ hiện mỗi ngày đón vài trăm bệnh nhân. Thầy Minh Đức Triều Tâm Ảnh kể rằng, qua thời gian kiến lập các chùa Huyền Không, thầy đã tự hiểu được ngôn ngữ của đá, và nắm giữ được chìa khóa nghệ thuật vườn cảnh. Thầy nói, “Tui là người dựng đá, đọc ngôn ngữ của đá.” Thầy nói, một viên đá để trước sân, có khi tỏa ra bầu không khí cô đơn, có khi mang ý nghĩa của hào khí độc lập, có khi làm cho ngôi nhà êm ấm hòa hài, có khi tạo ra sự xung khắc trong nhà... Thầy nói, có nhiều trường hợp, chỉ xoay lại hướng đá, thế là ngôi chùa đó, hay ngôi nhà đó sẽ yên ổn, tan hết mọi phức tạp trước đó. Và đó cũng là lý do nhiều người dân, trong đó có nhiều đại gia nổi tiếng, đã mời thầy tới tận nhà của họ để xin giúp xem hướng và đặt hướng đá để tạo ra sự bình yên. Thầy kể, thầy cũng từng được mời tới giúp xem hướng và xoay hướng đá ở nội điện Chùa Trúc Lâm ở Lâm Đồng, và ở cả nhiều chùa khác, kể cả một số chùa ở chân núi Yên Tử. Đặc biệt, trong buổi trà đàm này -- còn có tên là Đêm Thơ Thiền Thư Pháp Minh Đức Triều Tâm Ảnh -- một Phật Tử chủ nhà in đã tới kịp, trình Thầy cuốn bản mẫu bộ sách có tưạ đề “Một cuộc đời, một vầng Nhật Nguyệt” của tác giả Minh Đức Triều Tâm Ảnh. Đây là bản in trên giấy đầu tiên xuất hiện ở hải ngoại. Bộ sách này gồm 6 tập, dày 3.000 trang. Đây là một tuyệt tác về cuộc đời của Đức Phật Thích Ca, một công trình đồ sộ, mà theo lời tác giả Minh Đức Triều Tâm Ảnh, rằng Thầy đã viết 7 trang mỗi ngày, liên tục như thế trong 10 năm mới xong. Trong thời gian viết, đích thân Thầy đã sang tận một số nơi ở Ấn Độ, Nepal để dò lại các địa danh, địa điểm liên hệ tới cuộc đời của Đức Phật. Thí dụ, Thầy nói, thầy tới xem nơi cửa thành thứ tư, nơi kinh kể rằng Đức Phật đã thấy một xác chết, để xem có dòng sông nào hay không. Lý do được tác giả Minh Đức Triều Tâm Ảnh kể rằng, có một số tác phẩm viết về cuộc đời Đức Phật dưạ trên huyền thoạị nhiều hơn sự thật, dựa vào tưởng tượng thi hóa của người đời sau hơn là ghi đúng những gì đã xảy ra trong lịch sử và kinh điển. Cũng cần ghi rằng, ấn bản điện tử của “Một cuộc đời, một vầng Nhật Nguyệt” hiện đã được lưu giữ trên nhiều trang web Phật Học. Bạn Trần Minh Anh đã cầm đàn, hát một ca khúc Phật giáo. Trong Đêm Thơ Thiền Thư Pháp này, Thầy Minh Đức Triều Tâm Ảnh đã tặng Cư sĩ Nguyên Giác một bức thư pháp, có bài thơ bốn câu như sau: Giác thì đốn ngộ nguyên con Đi thì tiềm tiệm dẵm mòn bể dâu Chẳng cần dựng quán, bắc cầu Hai bờ tự tại, non đầu nguyệt xưa. Tôi không ngại sự vụng về, nên dâng lên Thầy 2 tấm chân dung vẽ trên giấy, để bày tỏ lòng trân trọng với nhà sư mà tôi quý trọng như là pháp bảo và là quốc bảo này. Nơi đây, xin dịch ra tiếng Anh bốn câu thơ trên, theo nghĩa sẽ khá dài vì dính vào tích ‘Thương hải biến vi tang điền’ – ra văn xuôi là: Someone could suddenly understand the whole path; however, that person has to mindfully walk and wear out the grass through so many ever-changing lands. It’s not necessary to build a shelter or a bridge; just watch the ancient moon on top of the mountain, and realize the freedom beyond both shores of the river. Dịch xuôi như thế giữ được sát nghĩa, trong đó giải thích về những cách nói truyền thống về Thiền Tông. Nhưng nếu dịch cô đọng để giữ chất thơ, có thể viết theo mệnh lệnh cách: Just understand the whole path via sudden awakening, walk mindfully and patiently through ever-changing bogs, need not build a bridge or a dwelling, watch the ancient moon and be free at either shore. Trong buổi nói chuyện, tôi đã hỏi rằng Thầy có xem phim về cuộc đời Đức Phật mới chiếu tại Việt Nam chưa. Thầy Minh Đức Triều Tâm Ảnh nói rằng chưa. Tôi nói, tôi hoan hỷ khi thấy một Phật sự lớn, tốn nhiều công sức, như làm phim, được thành tựu. Tuy nhiên, tôi lo ngại, rằng kết quả chưa hằn là tốt. Vì khi cho Đức Phật nói giọng Nam, hay Trung, hay Bắc đều sẽ bất lợi. Người nghe lúc nào cũng có tâm phân biệt. Thậm chí, ngay khi đưa đức Phật trở thành hình tướng một nam nhân trên phim, cũng sẽ dễ khởi chấp nơi người xem. Dù vậy, cũng nên tán thán các phương tiện hoằng pháp thời mới như thế. Vài hôm sau, tôi gửi một số tấm hình chụp trong Đêm Thơ Thiền Thư Pháp Minh Đức Triều Tâm Ảnh tới thầy và các bạn cư sĩ đã tạo cơ hội để có buổi hội kiến này. Thầy đã từ bi email trả lời, trong đó ghi mấy dòng: “Tặng cư sĩ Nguyên Giác: Ta đi qua dòng đục Lội ngược đến nguồn xanh Vẫn vỗ thuyền ca hát Ngắm chân diện long lanh! MĐTTA” Nơi đây, xin dịch ra tiếng Anh bốn câu thơ này: Inversely to the green headspring, I travel over the muddy flowing, tap the side of the boat, sing, and gaze the bright true face. Hôm nay được đọc bài thơ “Tôi Tìm Phật” của Thầy Minh Đức Triều Tâm Ảnh, xin dịch ra để lưu niệm trong mùa Đại Lễ Vesak như sau.
Nơi đây, xin trân trọng cảm ơn vị đại sư viện chủ sơn tự Pomona và các thiện hữu tri thức đã giúp cho có cơ duyên gặp gỡ này. Và hy vọng độc giả sẽ niệm tình bỏ qua cho những sơ suất trong bài này, nếu có. PHOTO: Hình từ phải: Các anh Tôn Tiên, Trần Minh Anh, Thầy Minh Đức Triều Tâm Ảnh, Cư sĩ Nguyên Giác. Hai vị thiện tri thức từng biết thầy từ nhiều thập niên trước ở Huế. Từ phải: anh Tôn Tiên, anh Trần Minh Anh.
Thầy Minh Đức Triều Tâm Ảnh trao tặng tấm thư pháp.
Cúng dường thầy hai tấm chân dung vẽ lưu niệm.
Tấm thư pháp.
Anh Trần Minh Anh đàn.
Hai vơ chồng bạn Tôn Tiên.
XEM THÊM: ● Lên Núi Thăm Thầy |
Gửi ý kiến của bạn